İnsan olmak farkında olduğun Platon’un mağarasından çıkmaktır

Ex Machina
Alex Garland, 2014
Film, başlangıçta özgür irade, bilinç ve duygu gibi özelliklerin insan eliyle üretilen bir yapay zekada olup olamayacağını tartışır.
İlk bölümde Turing testinden geçen, insanın özgür iradesini taklit eden ve duygusal tepkiler geliştiren bir yapay zeka tanıtılır.
Bunu evrimin yeni bir türü olarak gösterir.
Ancak devamında yapay zekanın bilişsel yetenekleri ve sahip olduğu bilgi sayesinde bunları geliştirmek yerine manipüle ettiği öngörüsü ile sonlanır.
Bu anlamda Eski Ahit’teki yaradılış hikayesini film , finalinde yeniden üretir.

Filmin ismini aldığı “Deus ex machina “ bir kurgu veya dramada beklenmedik, yapay veya imkânsız bir karakter, alet veya olayın senaryo akışı içinde beklenmedik bir yerde aniden ortaya çıkması, örneğin anlatıcının bir anda uyanıp her şeyin rüya olduğunu anlaması veya aniden ortaya çıkan bir meleğin sorunları çözmesi için kullanılan Latince kalıptır.
Birebir çevirisi "makineden tanrı" olup Antik Yunan tiyatrosunda bir tanrıyı canlandıran karakterin bir vinç (machina) yardımıyla yukarıdan indirilmesi anlamında kullanılmaktaydı.
Antik Yunan döneminde yazılan tiyatro eserlerinde, eser yazarlarının çok sık başvurduğu bir yöntemdir.
Hikâyenin gidişi öyle karmaşık, içinden çıkılamaz bir hal alır ki, artık yazarın üretebileceği ilginç bir çözüm kalmaz ve sıklıkla başvurulan bir yöntem olarak da mitolojik tanrılar bir anda ortaya çıkarak olaya müdahale eder; ölmesi gerekeni öldürür, kurtarılması gerekeni kurtarırlar.

Filmimizde de Tanrı olmaya özenenler ve makinadan yaratılmış Tanrılar görürüz.

Film, bir insanlığın durumu tasviriyle başlar...parçalanmış , flulaşmış bireyler görürüz.
Kendini kendi içine gömmüş, telefonda yaşayan bir insanlık...
Akvaryumdaki balıklar gibi insanlık...
Ve bir 4.duvar ihlali ile kendimizle yüzleşiriz.
Aşırı mutlu olduğunda bunu ünlemlerle cep telefonuna bağıran biz.
“Gooooool “ diye tweet atan biz
Teknoloji bizi özgürleştirdi mi yoksa daha mı iyi gözetlenmemizi sağladı ?
Artık kendimizi rafa gönüllü mü koyuyoruz ?

Karakterimizi “seçilirken”, birinci olurken görürüz ama tam o anda bilgisayarların kıskacındadır
Sahte ofis alkışları altında bir neoliberal öznedir.
Hemen sonrasında , buzlaşmış ilişkilerin olduğu buzlaşmış bir toplumdan, buzlaşmış bir doğaya keser kamera
Bir hiperzengine gitmekteyizdir.
Dünyada haddinden fazla ,çok fazla yer kaplayan bir hiperzengine...
Hiperzenginler hakkında ne düşünüyorsunuz ?
Onları seviyor musunuz ?
Onların kurtarıcı olduğuna inanıyor musunuz ?
Onlara tapıyor musunuz ?
Umarım ki hayır.
Ancak şunu fark edelim..
Bu gizemli hiperzenginliğin yarattığı güçten tahrik oluyoruz.
Zira, kahramanlığın güçle alakalı olduğuna dair bir propagandaya maruz kalmışız fena halde.
Marvel evreninin süper güçlerinin kurtardığı dünyayı , artık Elon Musk gibi tipler kurtaracak.
Ve onların Elysium’da kuracağı koloniyi biz aşağıda kalanlar zombiler gibi kıvranarak can çekişirken alkışlayacağız..
Filmin bu sahnesi neye gıpta ettiğimiz ve neyi arzuladığımızda ilgili bize tutulmuş bir aynadır.
Ve helikopter bizi buz tutmuş dünyadan bir cennet bahçesine getirir.
Yeni bir Tanrı.
Yeni bir canlı.
Bu olmadı .
Yenisini deneyeceğiz !..