Eğitmdeki reformlar tuba ağacı nazariyesine mi yaslanmalı?

“Demek oluyor ki maarif, mektepler mantıki bir tekâmül ile aşağıdan yukarı doğru gitmek ile beraber bunun her devresinde ilim, yüksek zümreden aşağı doğru iniyor. Bizim şu halimizle maarifin bütün dereceleri ancak yukarıdan hayat alabilir. Aşağısını ıslah için evvela yukarıyı yapmak lazım geliyor.”

Eğitim reformları yapılırken, cevap aranan sorulardan biri “bu reformlara nereden başlanacağı” sorusudur. Bu soruya eğitim tarihimizde kiraz ağacı nazariyesi, ceviz ağacı nazariyesi ve “Tuba Ağacı Nazariyesi” nazariyeleri ile cevap verilmiştir. Bu yazımızda “Tuba Ağacı Nazariyesi”ni savunan 1858-1914 yılları arasında yaşamış Emrullah Efendi’nin görüşlerini ele almak faydalı olacaktır.

İki kez Maarif Nazırlığı yapmış olan Emrullah Efendi'nin eğitimimize en önemli katkısı “Tuba Ağacı Nazariyesi”dir. Bunun yanı sıra modern üniversite fikrini geliştirmiştir.

Ayrıca ilk, orta ve yükseköğretim ile ilgili yönetmelikleri yürürlüğe koymuş; Darülfünun’daki fakülte sayısını üçten beşe çıkarmış, vilayet idadilerini sultani düzeyine yükseltmiştir. Emrullah Efendi aynı zamanda “Türk Bilgi Derneği”nin kurucuları arasındadır (Sakaoğlu, 2018).

Yukarıda belirttiğimiz katkısı olan Tuba Ağacı Nazariyesinde eğitimdeki reformların yukarıdan yani yükseköğretimden başlaması gerektiğini savunuyordu. Dönemin İstanbul Öğretmen Okulu Müdürü Satı Bey de bu fikrin zıddını düşünüyordu.

Dediğimiz üzere soru eğitimde reforma nereden başlanacağı idi ve Emrullah Efendi'nin cevabı eğitimi düzenleme işine önce üniversiteden başlanması gerektiğiydi. Emrullah Efendi diğer taraftan da batıda özellikle Fransa'da çok gelişmiş olan naturalizm ve çocuk hareketinden etkilenerek, zorunlu eğitimin devletlerin anayasasına girdiğini, bu nedenle çocukların eğitimini gerçekleştirilmesinin toplumun görevi olduğunu kabul eder(Güven, 2015).

Emrullah Efendi Mecelle-i Muallimin isminde bir öğretmen dergisi ve Yeni Muhitülmaarif isminde bir gazete çıkarmış ve Muhitülmaarif isimli bir ansiklopedi yazmıştır.

Sonuç olarak eğitim tarihimize önemli katkıları olmuş olan Emrullah Efendi'nin en önemli katkısı Tuba Ağacı Nazariyesi, Cennetteki Tuba Ağacı gibi kökleri yukarıda, dalları aşağıdadır. Bunun içinde eğitimde üniversite öncelenmeli ve oradan aşağıya doğru yapılmalıdır eğitim reformları, der. Türkiye Hepimizin,Eğitim Hepimizin…