Hatay'da neler oluyor?

"(…) Eşsiz kumandan, büyük devlet adamı Kemal Atatürk'ün bir eseri olan Hatay devletinde, onun himmeti ile memur ve vatandaş kaynaşarak, gece gündüz Hatay'ın refah ve saadeti için çalışmaktaydık. Şanlı ve kahraman Türk ordusunun varlığı, şevkimizi artırıyor ve bize her hususta kuvvet veriyordu. Bu minval üzere çalışırken, senelerce hasret kaldığımız anavatana kavuşmanın heyecanı içinde Hatay Millet Meclisi oy birliği ile 23 Haziran 1939'da anavatana katılma kararı vererek, Hatay devleti Atatürk'ün yüce himmeti ile tarihe 17'nci Türk devleti olarak geçmiştir. (…)"

- Tayfur Sökmen, Hatay Devleti'nin ilk ve tek devlet başkanı.

Hatay'da binlerce kişinin yaşamını yitirdiği depremlerin üzerinden bir sene geçti ve ben, yıkımın ilk günlerinde yerle yeksan olmuş tarihi meclis binasına uzun dakikalar baktıktan sonra yazıma böyle bir alıntıyla başlamaya karar vermiştim ¹. Felaketin yıl dönümünde, halkın iradesine dikkati çekmek için bir kez daha paylaşma gereği duyacağımı bilemezdim.

İnsanların ikinci kışlarını da büyük oranda çadırlarda, konteynerlerde geçirdiği Hatay, şimdilerde yerel seçimlerin yaklaşması sebebiyle siyasilerin 'gövde gösterilerine' tanıklık ediyor. CHP, yaşananların sorumlularından biri olarak görülen mevcut Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş'ı bir kez daha aday göstererek tartışmaların yolunu açarken, yeniden inşada yetersiz kaldığı ortaya konan iktidar ise bambaşka bir 'politika' izliyor.

HEDEF TUTTURULAMADI

Tarih: 31 Mart 2023.

Depremlerden yaklaşık bir ay sonra Gaziantep'in Nurdağı ilçesinde vatandaşlara seslenen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 11 ili kapsayan deprem bölgesi için "Amacımız, 319 bini bir yıl içinde olmak üzere toplam 650 bin yeni konut yaparak depremzede vatandaşlarımıza teslim etmektir" diyor, güvenli ve kullanışlı bir tasarımın garantisini veriyordu.

Bu sözlerin üzerinden bir yıl geçti ve gelinen aşamada bahsi geçen hedefin yanına yaklaşılamadığı görüldü. Akabinde 'vaatte güncellemeye' gidildi.

Takvimler 3 Şubat 2024'ü gösterdiğinde Erdoğan, bu kez yıkımın en sert yaşandığı Hatay'da konuşuyordu. Bölge genelinde halen yapımı süren 40 bin konutu inşaatı tamamlandıkça peyderpey hak sahiplerine teslim edeceklerini söylüyor ve ekliyordu:

"Amacımız takip eden dönemde de her ay 15, 20 bin konut ve köy evini hak sahipleriyle buluşturmaktır. Böylece temel atmasının üzerinden bir yıl geçmeden inşaatları bitirme sözümüzü önemli ölçüde yerine getirerek, yıl sonuna kadar 200 bin evi teslim etmiş olacağız."

'EN BAŞINDAN GERÇEKÇİ DEĞİLDİ'

BBC Türkçe'de Onur Erem'in imzasıyla yayımlanan, konuyla ilgili kapsamlı bilgilerin yer aldığı haberde İnşaat Odası Başkanı Taner Yüzgeç, bu vaadin en başından gerçekçi olmadığını anlatıyor.

Seçim öncesi propaganda amacıyla böylesi büyük bir vaat verildiğini belirten Yüzgeç, son 20 yılda 700 bin civarında konut inşa eden TOKİ’nin, mevcut koşullarda bunun yarısı kadar konutu bir yılda inşa etmesinin mümkün olmadığını belirtiyor.

Aynı haberde Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Toplu Konut İdaresi'ne (TOKİ) "319 bin sayısı nasıl tespit edilmişti?", "Bu miktar mı gerçekçi değildi yoksa bir yılda beklenenden daha az mı çalışma yürütülebildi?" sorularının iletildiği, ancak yanıt alamadıkları bilgisine de yer veriliyor. ²

'MERKEZİ YÖNETİMLE YEREL YÖNETİM EL ELE VERMEZSE'

Ancak yıkımın seneidevriyesine damga vuran detay, yerine getirilememiş vaatler değil, Mart 2024'te kurulacak sandık öncesi Erdoğan'ın kullandığı ifadeler oldu: "Merkezi yönetimle yerel yönetim el ele vermezse, dayanışma halinde olmazsa o şehre herhangi bir şey gelmez. Hatay'a geldi mi? Şu anda Hatay garip kaldı, mahzun kaldı."

Başta ana muhalefet lideri - CHP Genel Başkanı Özgür Özel, mevcut Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Savaş ve İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu olmak üzere muhalefet kanadındaki birçok isim, bu sözlere tepki gösterdi. Erdoğan'ın üstü kapalı bir şekilde seçmeni tehdit ettiği, 2014 ve 2019'daki seçimlerde iradesini CHP'den yana kullanan Hataylılara gözdağı verdiği yorumları yapıldı.

• Özel: "Gerçekten vicdan, akıl, yürek sahibi kimsenin bırakın söylemeyi, duymaya bile tahammül edemeyeceği sözler. Hataylılara siyasi şantaj yapılmasını Hataylılara havale ediyorum. Kalbinin yerinde taş olsa bu laf edilmez. Depremzedeye tehdit olur mu?"
  
  
• Savaş: "Sayın Recep Tayyip Erdoğa'ın Hatay'da daha birleştirici, bütünleştirici ve herkese eşit bir yaklaşımla herkesin hakkını dağıtıcı bir konuşma ve eylemler zincirini yapmasını beklerdik. Şunu bilmek lazım ki hepimiz bu ülkenin öz evlatlarıyız. Hatay halkı hiçbir zaman mahzun ve garip değildir. Şantaja boyun eğmemiştir."
  
  
• İmamoğlu: "Vicdanen analize muhtaçtır, hukuken analize muhtaçtır, psikolojik olarak analize muhtaçtır. İnsana dair böyle bir duygu olmaz, olamaz. Kendisini ve partisini tercih etmediği için, hem de depremzedelerin önünde, deprem bölgesinde 10 binlerce canın öldüğü ortamda yardım etmediğinin ifadesi bu. Başka bir ifade değil."

Erdoğan'ın konuşmasındaki asıl niyeti hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz. Bildiğimiz tek gerçek, Hataylıların iradesinin bu sene içinde birden fazla kez yok sayıldığı.

Seçilmiş milletvekili Can Atalay'dan bahsediyorum.

14 Mayıs 2023'te toplamda 894 bin 424 oyun geçerli sayıldığı Hatay'da tercihini Atalay'dan yana kullanan seçmen, onun cezaevinden çıkıp Meclis'te haklarını savunurken görmeyi bekliyordu. Ama işler öyle ilerlemedi.

Atalay'ın maruz kaldığı süreç, Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) iki kere hak ihlali kararı vermesi, buna karşın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nin daha önce benzeri görülmemiş bir biçimde dosyayı Yargıtay 3. Dairesi'ne göndermesiyle hukuk krizine döndü. Daire, AYM kararının tanımadı.

30 Ocak 2024'e gelindiğinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanvekili Bekir Bozdağ'ın öncülüğünde toplanan Genel Kurul'da hakkında kesinleşmiş hapis cezasının okunmasıyla milletvekilliği düşürüldü. Kentteki tepki büyüdü.

Gerçek Gündem muhabiri Melisa Gülbaş'ın konuştuğu bir depremzede şunları söylüyordu:

"Gerçekten sözün bittiği yerdeyiz. Biz Hataylılar olarak ne yaptık? Depremde yaptıklarınız, yapamadıklarınız yetmiyor. Vekilimizi elimizden alıyorsunuz. Bizim ne yapmamızı istiyorsunuz? Bize ne yapmaya çalışıyorsunuz?" ³

Sevdiklerini, yaşamlarından parçalarını yitirenlerin memleketinde durumlar böyle.

Binlerce kişi öldü Hatay'da. Enkaz altından sağ çıkanların iradesi ise bugünün ve geleceğin yüküyle karşı karşıya.

¹ 1900 yıllık 'kader planı': Antakya’da yeni bir şey yok, yıkım neden hep büyük oluyor?

² 6 Şubat depremleri sonrası Erdoğan'ın konut vaadi neydi, bir yılda verilen sözler tutuldu mu?

³ Hataylılar Can Atalay'ın milletvekilliğinin düşürülmesine ne diyor? 'Siz bizim seçtiğimiz vekilimizi elimizden alamazsınız'