Çocuklar uyurken susulur, ölürken değil!

"Yağmurdan Önce ”

Milcho Manchevski , 1994

Film şiir gibi bir alıntıyla başlar
Şiir gibi bir filmdir.
Okunacaksa biraz da öyle okunmalıdır.
Beklemeye dair bir filmdir ve beklenen de iyi bir şey değildir
Makedon grup Anastasia’nın film için yaptığı hüzünlü Balkan müziğini duyarız.
İki alıntı yapayım :
“Balkanlar savaşın kuluçka makinesidir.”
Ve “Balkanlar’ın tek ihraç ürünü tarihtir.”
Üç bölümlük bir tragedya anlatır bize film.

Filmin ilk bölümü sözler ...
Sözün iflasını anlatır.
Filmin ikinci bölümü yüzler...
Yüzlerin yıkımını anlatır
Filmin üçüncü bölümü fotoğraflar...
Fotoğrafın hakikat karşısındaki beyhudeliğini anlatır.

Domatesleri görürüz .
“Aşk Elması” olarak bilinen domates Avrupa’ya ilk gelişinde afrodizyak sayılırdı.
Kilise onu günahla bir tutup yasaklamakta gecikmemişti.
Kilisenin,dinin ve insanları ayıran her şeyin insanlığın düşmanı olduğunu, insanları birbirine düşürdüğünü,felaketten başka bir şey getirmediğini izleyeceğiz.
Oysa bereketli topraklardayız.
Hepimize yetecek kadar domates var.
Bazı domatesler daha olgunlaşmadan koparılmaktadır dalından.
İlk gördüğümüz karakter Kiril.
Başkarakterimiz Kiril mi ?
Ondan önce Makedonya’yı ve olgunlaşmadan dalından kopan domatesleri gördük.
Başrolünde erken ölen fidanlar vardır filmin.
Üç yol, üç hikaye, üç ölüm...
Ve işte o güzelim domatesleri günahkar ilan eden kilise....
Doğanın üstüne çakılmış çirkin bir kazık gibidir.
Yağmur yağacaktır , sinekler ısırmaktadır.
Ölüm ve kötülük yaklaşmaktadır.
Çocuklar burada ölüm oyunları oynar
Kaplumbağalar gönülsüz ve acı çeken bir tanktır.
Ve çocuklar bu ölüm oyununu batı televizyonumdan öğrenmiştir.
“Medeni” Batı , kaplumbağaları Japon suikastçisi yapıp bunu çizgi film diye Makedon çocuklara pazarlayacak kadar yaratıcıdır.
Çocuklar hep bir canavarın ağzındadır.
Çocuklar hep namlunun ucundadır.
Zaman asla ölmez.
Çember yuvarlak değildir.
“Tarih tekerrür etmez, kafiye yapar diyen “ Mark Twain ‘i hatırlarız.
Çember neden yuvarlak değildir ?
Çünkü çembere çocukların gölgesi düşer..
Balkanlar’da çocuklar misket yerine mermiyle oynar.
Daha rahat bulunur mermi.
Bu güzel ve masalsı gecede yürürlerken önlerinde bir yıldız kayar.
Birazdan gerçekleşecek ölümün habercisidir.
Bir tarafta bu kilisenin, papazların,erkeklerin şiddet dolu karanlığı...
Diğer tarafta ayın aydınlığı..
Ay hep duygularla alakalıdır, dişildir ,berekettir ,doğurganlıktır.
İnsanın karanlığıyla görünmez olan dünya , adeta yaşayabilmek için aya kaçmıştır.
Esamesi okunmayan Tanrı’ya sığınmışların karanlığını izleriz.
Bu karanlığın içindeki aydınlıktır Kiril .
Öyle kalamayacaktır.

Kahramanımızın ismi de birinci bölümün ismi gibi özenle seçilmiştir
Makedonların da ,Sırpların da Boşnakların da alfabesi Kiril alfabesidir.
Kiril konuşmalıdır, susmamalıdır.
Ayıran dinin infazcısı değil, birleştiren dilin ve tabii esasen ortak kültürün hizmetkarı olmalıdır.
Ve fakat daha sonra sorgulandığında , Tanrı için değil insanlık için susacaktır Kiril
Zira çocuklar ölürken susulmaz.
Çocuklar ölmesin diye susulur.
Zaman asla ölmez.
Çember yuvarlak değildir.