Bir küçük ışık: Nasıl ayakta kalabilirim?

“Yaşamak acı çekmektir; yaşamı sürdürmek, çekilen bu acıda bir anlam bulmaktır. Eğer yaşamda bir amaç varsa, acıda ve ölümde de amaç olmalıdır. Ama hiç kimse bir başkasına amacının ne olduğunu söyleyemez. Herkes bunu kendi başına bulmak ve bulduğu yanıtın ön gördüğü sorumluluğu üstlenmek zorundadır.” Viktor E. Frankl

BİR KÜÇÜK IŞIK

31 Temmuz 1932 tarihinde yapılan seçimlerde 230 Milletvekilliği alan Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi birinci parti oldu. Nefret çağında büyüyen şovenizm, üstün insan safsatasıyla bir halkı motive ederken diğerinin yok oluşuna zemin hazırladı. Bu bir safsata bile olsa, somutta, kitle psikolojisinin vardığı en dehşet verici hadiseye sebebiyet verdi ve dünya tarihinde yaklaşık yirmi yıl fırınlarda yakılan insanlık olarak akıllarda kaldı. Fakat aynı dönem insanlık, onu zorlayan koşullara karşı, kendini aşan bir direniş ve cesaret örneği sergiledi.

Disney Plus’ta gösterimde olan National Geographic dizisi Bir Küçük Işık, bu sancılı dönemin kolektif üzerindeki yansımasını farklı bir pencereden ele alarak, bir umudu olduğunda insanın ne kadar çok zorluğa katlanabileceğini gözler önüne seriyor.

Dizi, 1942-1944 yıllarında Nazilerin Hollanda işgali sırasında Anne Frank’ın “Gizli Oda” da aldığı notlardan referanslar alıyor.

Avusturya kökenli genç bir kadın olan Miep Gies, küçüklüğünde yaşadığı hastalık sebebi ile ailesinin onu Hollandalı bir aileye evlatlık vermesi sonucu uzun yıllar burada yaşıyor. Yetişkinlik döneminde ülkede kalabilmesi için çalışması gereken Miep, Otto Frank’ın yanında sekreterlik yapmaya başlıyor.

Toplama kampından kaçmak için iş yerinin üst katında gizli bir oda oluşturan Otto Frank, Miep Gies’ ten kendilerini saklaması için yardım istiyor ve Miep iki yıl boyunca Frank ailesine yardımcı oluyor. Hatta o kadar kendini adıyor ki Frank ailesi yakalandığında, bir Nazi subayına rüşvet verme riskini de göze alıyor. Miep’ in eşi Jan da direnişçilere destek veriyor ve çok sayıda insanın hayatının kurtulmasına vesile oluyor. Kamptan yalnız başına dönen Otto Frank, yaklaşık yedi yıl Miep ve Jan ile birlikte yaşıyor.

“BİR NEDENİ OLAN, HER NASILA KATLANIR”

Yazının başında alıntı yaptığım Viktor E. Frankl Avusturyalı bir psikanalist. Auschwitz’ e gönderilmeden önce logoterapi üzerine çalışıyor. Yanında götürdüğü kağıtlarına kamp girişinde el konulunca, yerde bulduğu kağıt parçalarına çalışmasının anahtar kelimelerini not ediyor. Her günün ölme tehlikesi ve zorlu çalışma şartlarıyla geçtiği bir yerde, kuramını yeniden ele alan Frankl, İnsanın Anlam Arayışı adlı kitabında, bir amaç doğrultusunda ne kadar çok şeyi göze alabileceğimizi ve ne kadar acıya katlanabileceğimizi toplama kampında yaptığı gözlemler ile açıklıyor. Geçmişin kaygılarından geleceğe yönelik amaçlarla kurtulabileceğimizi ifade eden bu terapi yöntemi “Nasıl ayakta kalabilirim?” sorusuna örneklerle açıklık getirmeye çalışırken dizinin de aynı doğrultuda ilerlediğini söylemek yanlış olmaz.

Frank ailesine yardımcı olduğu sırada yaşam amacını bulmuş gibi hisseden Miep, çocukken ölümden dönme nedenini de buna bağlıyor; Otto Frank, ailesini korumak için geçen zamana dayanmaya çalışıyor; Anne, yazar olmayı hayal ediyor… Herkesin gelecek beklentisi müttefiklerin yardıma geleceği ve savaşın biteceği yönündeyken, gün ışığı görmeyen bir yerde geçen iki yıllık kaygı dolu süreç, psikolojik olarak tükenmelerine sebep oluyor.

Bir Küçük Işık, sunduğu tarihsel gerçeklik ile geçmişi ve bugünü aydınlatırken, bizleri, günümüzdeki provokatif söylemlerin aniden insanlık suçlarına yol açabileceğini düşünmeye davet ediyor. Hikayede yer verilen gerçek kişiler üzerinden, birlik ve insani duyarlılığın direniş için verdiği gücü görüyor ve belki de kendimizi etkisiz sandığımız durumların öyle olmadığını anlıyoruz. Ders notları düşük, iş tecrübesi olmayan, başarısız biri gibi görünen Miep Gies, çok sayıda insanın hayatını kurtarırken birçok insanın göze alamayacağı tehlikeleri göğüsleyerek, bu kaotik dönemin iyi insanını onurlandırıyor ve şöyle söylüyor:

“Sıradan bir sekreter, bir ev hanımı veya bir genç bile kendi yöntemleriyle karanlık bir odada ışık yakabilir.”