AYM ‘Dur’ Dedi, Topu Meclis’e Attı: 6 Ay Bu Davalara Bakmayacak

Anayasa Mahkemesi, enflasyon nedeniyle alacağın reel değerini yitirdiği gerekçesiyle yapılan bireysel başvuruda hak ihlali kararı verdi. Etkili bir hukuk yolunun bulunmadığını belirleyen Mahkeme, yapısal sorunun çözümü için kanuni düzenleme gerektiğine hükmetti. ‘Pilot karar’ usulünü devreye sokan AYM, konuyu Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne taşıdı. Aynı içerikteki bireysel başvurular ise 6 ay boyunca değerlendirmeye alınmayacak.

A⁺ Yazı Boyutunu Büyüt A^- Yazı Boyutunu Küçült

Anayasa Mahkemesi (AYM), davayı kazanan bir vatandaşın yıllar sonra tahsil ettiği alacağının enflasyon nedeniyle erimesine dair yaptığı bireysel başvuruda dikkat çeken bir karara imza attı. Mahkeme, bu durumun etkili bir hukuk yoluyla telafi edilemediğini belirterek mülkiyet hakkı ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Yapısal bir sorun tespit eden AYM, "pilot karar" usulünü uygulayarak konunun çözümü için Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) bildirimde bulunulmasına karar verdi. Aynı nitelikteki başvuruların ise 6 ay boyunca incelenmeyeceği açıklandı.

DAVANIN ARKA PLANI

Başvurucu Caner Şafak, bir inşaat firmasından konut almak için özel bir bankadan konut kredisi kullandı. Şirkete 20.000 TL, bankaya ise 28.854 TL ödeme yapan Şafak, konutun teslim edilmemesi üzerine bankaya karşı icra takibi başlattı. Bankanın itirazı sonucu bu takip durdurulunca, Şafak 2010 yılında “Bankanın itirazının iptali ve asıl alacağa ticari faiz işletilmesi” talebiyle dava açtı.

2020 yılında sonuçlanan davada, Tüketici Mahkemesi başvurucuya yıllık yüzde 9 faiz uygulanarak toplam 119 bin 114 TL ödeme yapılmasına karar verdi.

'ENFLASYON ZARARI KARŞILANMADI' DİYEREK YENİ DAVA AÇTI

Şafak, yasal faizle ödenen bu miktarın, 10 yıllık süreçte yaşanan enflasyon kaybını telafi etmediğini belirterek, 2020 tarihinden itibaren faiz işletilmek kaydıyla 100 bin TL’nin daha ödenmesini talep etti. Ancak Tüketici Mahkemesi bu talebi reddetti. Kararın kesinleşmesinin ardından Şafak, AYM’ye bireysel başvuruda bulundu.

6 AY BOYUNCA BENZER BAŞVURULAR ASKIDA

AYM, başvuruyu Genel Kurul düzeyinde ele aldı ve Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı ile 40. maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Mahkeme, ihlal nedeninin yapısal olduğunu belirleyerek “pilot karar” usulünü devreye soktu. Bu kapsamda TBMM’ye yapısal sorunun çözümü için düzenleme yapılması gerektiği bildirildi. Ayrıca, Resmi Gazete’de yayımlanan karar tarihinden itibaren 6 ay süreyle aynı içerikli başvuruların incelenmesinin ertelendiği duyuruldu.

GEREKÇELİ KARARDA ENFLASYON-VERGİ-FAİZ TABLOSU SUNULDU

Kararın gerekçesinde, 3095 sayılı Kanun ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verileri doğrultusunda yasal faiz oranları ile TÜFE verileri karşılaştırıldı. Bu karşılaştırma sonucunda şu tespitte bulunuldu:

3095 sayılı Kanun ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası verilerine göre, şikayete konu 2010 yılından günümüze kadarki döneme ilişkin kanuni faiz, temerrüt faizi ve ticari temerrüt faizi oranlarının tablosu ile şikayete konu yıldan ve günümüze kadarki döneme ilişkin yıllık tüketici fiyat endeksi (TÜFE) oranları tablosuna yer verilen gerekçede, şunlar kaydedildi:

"Bu tablolardaki verilere göre, 3095 sayılı Kanun'da belirlenen faiz oranlarının, enflasyon oranlarının altında kaldığı, bu nedenle başvurucunun-borçlunun borcunu vadesinde ifa etme yükümlülüğünü yerine getirmemesinden kaynaklı olarak geç kavuştuğu alacağının enflasyon karşısında değer kaybına uğradığı açıktır.”

‘MUNZAM ZARAR DAVASI YETERSİZ KALDI’

Mahkeme, zararların telafisi için kullanılan munzam zarar davası yolunun da etkisiz kaldığını belirtti. 818 sayılı mülga Borçlar Kanunu’nun 105. ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 122. maddelerine dayalı açılan bu tür davalarda yargı kararlarının tutarsız olduğu vurgulandı.

Bazı mahkemelerin yalnızca enflasyonu zarar sayarak tazminata hükmettiği, bazılarının ise “somut zarar ispatı” arayışıyla davaları reddettiği hatırlatıldı. Sonuç olarak, bu yolun teorik düzeyde dahi başarı şansı sunmadığı kanaatine varıldı.

'YASAL DÜZENLEME ŞART'

AYM, bireysel başvuruların ikincil nitelikte olduğu ilkesi gereği, bu tarz zararların giderilmesi için doğrudan bir yasal düzenleme yapılması gerektiğini belirtti. Kararda şu ifadeye yer verildi:

“Başvurucunun da aralarında olduğu bu durumda olan kişilerin zararlarının giderilmesine imkân tanıyacak şekilde düzenleme yapılması hususunda keyfiyetin TBMM'ye bildirilmesi gerekir.”

Mahkeme, özel hukuk kişilerinden alacaklı olan bireylerin enflasyon karşısında zarara uğramasıyla ilgili şikâyetlerin her geçen gün arttığını ve bu nedenle hukuk sisteminde etkili bir başvuru yolunun oluşturulmasının zorunlu hale geldiğini vurguladı.