CHP yönetici ve üyelerinin kitaplığı (CHP 100 yaşında/2)

CHP’nin 100’ncü yılı dizisinin ilk yazısında CHP’lilerin mutlaka okuması gereken kitaplara bazı örnekler vermiştim. Her kademedeki CHP yönetici ve geleceğin yöneticisi üyelerinin kitaplığında olsun, belde, ilçe ve il örgütlerinin kitaplıklarında olsun CHP tarihi ve Türkiye’nin siyasi tarihine ışık tutan kitaplar olmalı. Tabii bu kitaplar bir görüntüden ibaret kalmamalı, bilgi edinmek ve bilgiden yararlanmak için mutlaka okunmalı. CHP’nin 100 yılı sadece 9 Eylül gününe, bir güne sığmaz. CHP yönetimine ve kurultaydan sonraki yönetime önerim, bir dahaki 9 Eylül’e kadar bir yıl boyunca CHP’nin tarihini, kültürünü, macerasını, geçirdiği aşamaları, dönüm noktalarını, önemli kurultaylarını, belgelerini çalıştaylar, paneller, konferanslar, kitap yayınları ile işlenmesi; kutlamanın sürmesi. Bu bağlamda bendeniz de dizinin ikinci bölümünde CHP’lilerin okuması ve kitaplıklarında bulunması gereken bazı kitapları işaret edeceğim. Tabii ki eksikler olabilir, sitedeki mail adresime iletenler olursa onlardan da dizi içinde bir dahaki bölümde söz ederim.

NUTUK VE ÖTESİ

CHP’lilerin döne döne okuması gereken ilk kitap CHP Tüzüğü ve Programı ile birlikte kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1927 Ekim’inde 2. CHP Kurultayı’nda ilk kez okuduğu Nutuk’tur. Dünya siyasi tarihinin de çok önemli belgelerinden birisi olan Nutuk, her CHP’linin belleğinde olmalıdır. Nutuk yanında, CHP’liler partilerinin kurucusu, Kurtuluş ve Kuruluş’un önderi Mustafa Kemal Atatürk hakkında yazılan “Tek Adam-Ş. Süreyya Aydemir), Atatürk’ün Halkçılık Programı (İsmail Arar), Çankaya (F. R. Atay) gibi çok sayıda eseri de okumalıdır. Öte yandan, Atatürk’ün bizzat kaleme aldığı kitaplar da okunası kitaplardır.

İNÖNÜ DÖNEMİ KİTAPLARI

CHP’nin Atatürk dönemindeki genel başkan vekili ve ikinci genel başkanı İsmet İnönü’nün hatıraları, söylev ve demeçleri de her CHP’linin CHP tarihi ve siyasi tarihimiz açısından mutlaka elde olması, döne döne okunması gereken eserlerdir. Yine Ş, Süreyya Aydemir’in İkinci Adam, Sabahat Erdemir’in Muhalefette İsmet İnönü (195-1956), Paşa’nın damadı Metin Toker’in 4 ciltlik İsmet Paşa’yla 10 Yıl (1954-1964) ve Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları (7cilt), Paşa’nın torunu Gülsün Bilgehan’ın Mevhibe’si de okunması gereken kitaplar. İsmet Paşa’nın Hatıraları, birinci elden önemli bir kitap. Bunlar ilk akla gelen önemli kitaplar. Çok daha vardır doğrudan ya da dolaylı olarak İsmet İnönü dönemi ile ilgili kitaplar. İnternette bir tarama yapılarak bulunabilir. İnönü dönemi CHP’si açısından nüveleri 1957 seçim programında ortaya koyulan ve geliştirilerek 1959 Kurultayında kabul edilen İlk Hedefler Beyannamesi’ni her CHP’li elinin altında bulundurmalıdır. Çünkü bugünün sorunu, o dönemdeki bu belgenin günümüz versiyonunun kanımca cesur bir şekilde ortaya konulamamasıdır.

ECEVİT’İN KİTAPLARI, ECEVİT’İ ANLATAN KİTAPLAR

1972 Mayıs kurultayında CHP Genel Başkanı seçilen ve 12 Eylül cuntasının 16 Ekim 1981 tarih ve 2533 sayılı kanunuyla CHP’nin kapatılmasına kadar yaklaşık dokuz buçuk yıl genel başkanlığını yapan (1966-1972 arası da genel sekreter), Atatürk dönemi milletvekillerinden adli tıp profesörü Fahri Ecevit’in oğlu Bülent Ecevit’in konuşma, röportaj ve demeçlerinden derlenen 60’lar ve 70’lerde yayınlanan kitaplar da CHP’lilerin elinin altında olup okuması gerekenler arasındadır. Keza, başka yazarlarca Ecevit ile ilgili olarak kaleme alınan kitapları da öneriyorum.

Ecevit’in imzasını taşıyan ve onunla ilgili bazı kitaplar şöyle: Atatürk ve Devrimcilik (1970, Tekin Yayınevi), Bu Düzen Değişmelidir (1968, Ulusal Basımevi-2. Baskı 1973, Yaylacık Matbaası), Ortanın Solu (1968, Yaycılık Matbaası), Perdeyi Kaldırıyorum (1972, Ajans Türk Matbaacılık), Başbakan Ecevit’le Sohbet (1974, Ankara Tanıtma Komitesi Yayınları; Abdi İpekçi, Özgür İnsan ve Yeni Ortam ile mülakatlar), Demokratik Sol ve Hükümet Bunalımı (1974, Güneş Matb.), Demokratik Solda Temel Kavramlar ve Sorunlar (1976, Ajans Türk), Umut Yılı 1977 (Ajans Türk, 1977), Ecevit Olayı 2 Cilt (1974, Kayhan Sağlamer, Belge Yayınları), CIA’nın Namlusunda Üçüncü Adam (1974, Semih Altan, Haşmet Matbaası), Karaoğlan Geliyor (M. Erhan, M. Yayınevi), İnönü Ecevit’i Anlatıyor (N. Mirkelamoğlu, Kervan Yay. 1975), Ecevit’in Açıklamaları (1976, A. İpekçi, Ajans Türk Matb.), Umudun Tükenişi (Kurtul Altuğ, 1979), Hapishanedeki Ecevit (C. Arcayürek, 1986). Ecevit döneminin önemli siyasi belgesi Akgünlere Bildirgesi (1977) her CHP’li tarafından bilinmelidir.

GENEL OLARAK CHP VE TARİHİYLE İLGİLİ ESERLER

Atatürk, İnönü ve Ecevit dönemi CHP’si ile ilgili yukarıdaki eserlerin ötesinde CHP ile ilgili genel olarak ciddi ve güvenilir bilgiler içeren referans niteliğindeki mutlaka edinilmesi, okunması gereken başlıca eserler ise şunlar ki, olabildiği kadar doğrudan meselemizi ele alanları seçtim ve kısa tuttum (Amacım esaslı bir bibliyografya ortaya koymak değil, zaten sadece kitapları vurguluyorum): Türk Siyasi Tarihinde CHP’nin Mevkii 2 Cilt, Fahir Giritlioğlu; Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler (1960-1975), Siyasi Partiler, Tarık Zafer Tunaya; Türkiye’de Sol Akımlar (1918-1925), 1967; Prof. Dr. Suna Kili, 1976, Boğaziçi Ün. Yayını; CHP Tarihi (1919-1979), Hikmet Bila, 1979, Kendi Yayını-2. Baskı: 1919-2009-; CHP’de Bunalım, Kemal Satır, 1972; Ali Nejat Ölçen, Demokratik Sosyalizme Giriş, 1976; Yunus Emre, CHP, Sosyal Demokrasi ve Sol, 2013; Muzaffer Ayhan Kara, Türk Siyasal Yaşamında Koalisyonlar, 2004; Sırrı Atalay, Bir Ömür Politika: Kars’tan Zincirbozan’a, 1986; Şeref Bakşık, CHP İle Bir Ömür, 2008 (Bu anı kitabın editörlüğünü üstlendim ve adını koydum. İnönü’nün yaşayan son genel sekreteri ile söz konusu kitap için birlikte çalışmak unutulmaz bir anı) ; Ayşe Güneş Ayata, CHP Örgüt-İdeoloji, 1992; Arsev Bektaş, Demokratikleşme Sürecinde Liderler Oligarşisi: CHP ve AP (1961-1980), 1993; Alev Coşkun, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokratik Sol: CHP’nin Sol Anlayışı, CHP’nin Programı, Demokratik Solda Ekonomik Örgütlenme, 1977; Rahmi Kumaş, CHP’nin Soyağacı, 1999; Şerafettin Turan, Kökeni Ulusal Direnişe Dayanan Bir Devrim Partisi: CHP, 2000; Hakkı Uyar, 1923’ten Günümüze CHP Tüzükleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme, 2000; Hakkı Uyar, Tek Parti Dönemi ve CHP, 1999; Hakkı Uyar, 100 Soruda CHP Tarihi (1923-2015), 2015; Fikret Bila, CHP Nasıl İktidar Olur?, 2020. Çağdaş Görücü, Demokrat Parti İktidarında CHP: İdeolojik ve Örgütsel Arayışlar (1950-1960); Cemil Koçak, Demokrat Parti Karşısında CHP: Bir Muhalefetin Analizi, Serhat Hürkan, Halk Fırkası’ndan CHP’ye: Soru ve cevaplarla CHP Tarihçesi (1923-2010); Fatih Yaşlı, Halkçı Ecevit-Ecevit, Ortanın Solu, CHP (1960-1980); Taha Parla, Kemalist Tek Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Ok’u; Yunus Emre, Kökler-CHP, Devamlılık ve Değişim.

Bendenizin kitabını önermekten muradım, CHP’nin kurduğu ya da katıldığı koalisyon hükümetlerinin etraflı bilgilerinin yer alması. Bu arada halihazırda CHP MYK Üyesi olan Doç. Dr. Yunus Emre’nin kitabında başka bir kitabımın referans olduğunu görmekten mutlu oldum.

Evet, keşke CHP Genel Başkanlığı hiç olmazsa kurultaydan sonra yukarıdaki kitapları bir genelge ile yönetici ve üyelerine önerse de örgüt partisini kökleri, geçirdiği aşamalar ile, dünü ve bugünü ile iyice tanısa.