Lübnan'ın iflas etmesi ne anlama geliyor? '2019'dan beri ülke bu durumda'

Lübnan’da hem devlet hem de Merkez Bankası iflasını açıkladı. 2019 yılından bugüne yaşanan ekonomik kriz rasyonel politikalarla çözülmek yerine hep görmezden gelindi. Günün sonunda iktidarın politikaları ile birlikte ülke de iflasa sürüklendi. Lübnanlı ekonomist Sami Zoughaib, Lübnan’ın bu noktaya nasıl geldiğini ve yaşanan süreci Gerçek Gündem’e anlattı.

TEMERRÜDE DÜŞMEMİZ YENİ DEĞİL

Ülkenin iflas etmesi ile ilgili konuşan Zoughaib; “Yaklaşık iki yıldır krizler ve sorunlar yaşayan Lübnan hükümeti, merkez bankası ve finans sektörünün temerrüde düşmesi yeni değil. Hükümet borcunu ödeyemiyor, Merkez Bankası iflas etti ve bankalar insanların fonlarına erişimini kısıtladı. Finans sektöründeki kayıpların yaklaşık 70 milyar USD (ulusal ekonominin yaklaşık 4 katı büyüklüğünde) olduğu tahmin ediliyor ve bu da bugün yaşanan krizi tarihin en kötü finansal krizlerinden biri haline getiriyor. Yani evet, Lübnan'ın iflas ettiğini söylemek doğru olur ama bu yeni değil.” diyerek Lübnan’ın 2 senedir bir kriz içinde olduğunu vurguladı.

Lübnan'da Merkez Bankası ve devlet iflas etti

HÜKÜMET HERHANGİ BİR ADIM ATMADI

Zoughaib; “Mart 2020'de temerrüt ilan edildiğinden beri, Lübnan hükümeti temerrüdü düzenleyecek ve mali krizle başa çıkacak bir plan ortaya koyamadı. Aksine, kamu yararını baltalayacak ve seçkinlerin çıkarlarını koruyacak planlarla iktidarını sürdürdü. Değerinin yüzde 90'ından fazlasını kaybetmiş olan para birimi ve enflasyon ile halkın kayıpları her geçen gün arttı. Bu yeni değil, insanların protestolar için sokaklara döküldüğü Ekim 2019'dan bu yana finansal krizin yükünü Lübnan halkı çekiyor. Üstelik Ekim 2019’dan bugüne kadar durum çok daha kötüleşti. Halkın yüzde 82’si yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Bununla birlikte 250 bin kişi ülkeyi terk etti. Tüm bunlar, Ağustos 2020'de limanda yaşanan patlama ve Covid-19 salgınıyla daha da kötüleşti. Geldiğimiz noktada ülke borçlarını ödeyemeyecek duruma geldi.” dedi.

LÜBNAN’IN PLANI NE?

Teorik olarak iflas etmenin “Devletin borçlarını ödeyemeyecek duruma gelmesi” olduğunu söyleyen Zoughaib “Lübnan örneğinde, devlet borcu geri ödeyebilmek ve alacaklılarla bir anlaşmaya varabilmek için henüz bir plan geliştirmedi.” diyerek sürecin henüz netleşmediğini vurguladı.

ELİMİZDE SADECE OSMANLI TECRÜBESİ VAR

Ekonomist Mustafa Sönmez, şirketlerin iflasını ve süreci bildiğini söyleyerek “Ülkenin iflas etmesi nedir, bu konuyla ilgili elimizde kırık dökük bilgi var. Bir kere bir Osmanlı tecrübemiz var. Duyun-u Umumiye kuruldu ve bir nevi iflas ilan edildi. Devlet borçlarını ödeyemedi ve yabancı alacaklılar Duyun-u Umumiye isimli bir yapı oluşturdu. Bölgelerde ofisler kurarak insanlar istihdam ettiler ve böylelikle alacaklarını tahsil ettiler. Bizim Osmanlı’dan kalan böyle bir deneyimimiz var. Günümüzde iflas nasıl yönetilir, süreç ne olur her şey çok belirsiz. Benim tahminim bir ‘iflas masası’ kurulur ve IMF gibi kurumlar bu sürece dahil olur. Alacaklılar alacaklarını yazdırır ve masayı yöneten komiser şirketlerin alacaklarını tahsil eder. Alacaklıları önceliklere göre sıralayarak devletin sayılabilecek neyi varsa satıp borçları ödemeye başlarlar. Bunda da ülkenin neyi kaldıysa varlıkları, vergileri, taşınmazları iflas masası tarafından satılıp alacaklılara ödenecektir. Ama bu durumda iflas masasını kimin kuracağı da tartışma konusu. Bu konuda benim de bir ön görüm yok. İflas sonrası süreçte ne olur, ülke nasıl toparlanır onları ben de bilmiyorum.” değerlendirmesini yaptı.

BİR ÜLKENİN İFLAS ETMESİ NE DEMEK?

Bir ülkenin iflas etmesi o ülkenin mali yükümlülüklerini yerine getirememesi anlamına geliyor. Yani bir ülke memur maaşlarının ödenmesi veya dış ve iç borç gibi yükümlülüklerini yerine getiremiyorsa iflas etmiş olarak kabul ediliyor.

Ancak ülkelerin iflasları şirketlerin iflaslarından bir miktar farklı. Şirketler iflas ettiğinde varlıklarını tasfiye edip borçlarını ödemeye çalışırken devletler moratoryum ilan ederek temerrüde düşüyor. Sonrasında ise borçların ödenmesi için çeşitli anlaşmalar karşısında yapılandırmalar devreye sokulabiliyor.

Son olarak Lübnan Mart 2020’de moratoryum ilan etmiş, dönemin Lübnan Başbakanı Hassan Diyab, hükümetin 1,2 milyar dolar tutarındaki borcu askıya alarak, ülkenin devlet borçlarında temerrüde düştüğünü açıklamıştı.