Türkiye’de çoğunluk 'dünyayı 5 aile yönetiyor' diyor
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın sunduğu Tarafsız Bölge programında “ABD Merkez Bankası kamunun değil ki… 5 tane ailenin.” ifadelerini kullandı. Muhalif kamuoyu özellikle Twitter’da bu açıklamaya büyük tepki gösterdi. Ancak bir bakanın ülkenin en tanınan gazetecilerinden birine karşı canlı yayında rahatlıkla iddialarını bu komplo teorisine dayandırabilmesi, Türkiye’de bu teorilerin ne derece yaygın ve kanıksanmış olduğunu hatırlattı.
KONDA, Kasım 2018’de “Popülist Tutum, Negatif Kimliklenme ve Komploculuk” başlıklı bir rapor yayınladı.[i] Bu raporda Türkiye’de kamuoyuna mal olmuş bazı komplo teorilerinin ne derece yaygın olduğu incelendi. Ortaya çıkan tablo, Türkiye’de komploculuğun neredeyse eğitim seviyesi ve parti tercihi fark etmeksizin tüm kesimlerde çok yaygın olduğunu gösterdi.
KONDA araştırmasında, 3 yaygın komplo teorisi ile birlikte araştırmacıların ürettikleri yeni bir komplo teorisi katılımcılara soruldu: “Dünyayı beş büyük aile yönetiyor”, “Lozan Antlaşması 2023 yılında sona erecek”, “GDO’lu tohumla bizi kısırlaştırmaya çalışıyorlar” ve “İstanbul Boğazı’nda 17 trilyon dolar değerinde ‘Kontoryum’ elementi var ama dış güçler çıkarılmasına izin vermiyor”.
Araştırmacılar tarafından üretilen son komplo teorisi haricinde tüm komplo teorilerine katılanların oranı katılmayanların oranından yüksek.
1-“Dünyayı beş büyük aile yönetiyor”: İnananlar %48, inanmayanlar %23
2-“Lozan Antlaşması 2023 yılında sona erecek”: İnananlar %48, inanmayanlar %23
3-“GDO’lu tohumla bizi kısırlaştırmaya çalışıyorlar”: İnananlar %48, inanmayanlar %23
4-“İstanbul Boğazı’nda 17 trilyon dolar değerinde ‘Kontoryum’ elementi var ama dış güçler çıkarılmasına izin vermiyor”: İnananlar %48, inanmayanlar %23
Dünyayı Beş Büyük Aile Yönetiyor
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin ABD Merkez Bankası’na uyarladığı komplo teorisine göre dünyayı birtakım aileler yönetiyor. Bu ailelerin sayısı farklı iddialara göre değişse de genel olarak beş ailenin yönettiği söyleniyor. Rockefeller ile Rothschild aileleri bu komplo teorisinin en çok hedef aldığı aileler.
Bu komplo teorisine inananların oranı inanmayanların 2 katından fazla (%48’e 23). Üniversiteliler arasında inananların oranı (%50), üniversiteli olmayanlardan 3 puan fazla. Modernler ve dindar muhafazakarlarda oranlar birbirine yakın. Kırsal nüfusta inananların oranı, kent ve metropole kıyasla daha az. Eğitim ve kentleşme “büyük resmi görme” eğilimini beraberinde getirmiş görünüyor.
Daha eğitimli seçmene sahip olan CHP dahil tüm partilerde “dünyayı 5 aile yönetiyor” komplo teorisine inananlar çoğunlukta.
İnananlar-inanmayanlar (%):
AK Parti 51-18 (+33)
CHP 39-30 (+9)
HDP 47-26 (+19)
MHP 57-27 (+30)
İYİP 51-24 (+27)
Kararsız 42-27 (+15)
Oy kullanmaz 52-20 (+32)
Lozan Antlaşması 2023 yılında sona erecek
Lozan Antlaşması’nın imzalandığı tarih olan 1923’ten itibaren 100 yıl geçerli olduğu ve 2023 yılında geçerliliğinin sona ereceği bilhassa ulusalcılar ve milliyetçi-muhafazakarlar arasında yaygın bir komplo teorisi. Türkiye’nin %48’i buna inanırken, inanmayanlar sadece %26. Üniversite mezunlarında bile inananların oranı %43. Bu teoriye inanma eğilimi muhafazakarlarda daha yüksek olsa da modernler arasında inananların oranı %40’ı buluyor.
GDO’lu tohumla bizi kısırlaştırmaya çalışıyorlar
GDO’lu tohumların kısırlaştırmak için kullanıldığı iddiasına inananların oranı, tüm cinsiyet, eğitim, yaş ve hayat tarzı gruplarında inanmayanların önünde. Gençler, eğitimliler ve modernler arasında inanmayanların oranı artsa da %25’i geçmiyor.
GDO’lu tohumların kısırlaştırmak için kullanıldığını düşünenler tüm parti seçmenlerinde açık ara önde. AK Parti, İYİ Parti ve MHP seçmenlerinde fark çok daha büyük.
AK Parti 65-11 (+54)
CHP 56-23 (+33)
HDP 55-26 (+29)
MHP 61-18 (+43)
İYİP 65-17 (+48)
Kararsız 53-23 (+30)
Oy kullanmaz 57-21 (+36)
Kontoryum
Raporda incelenen son komplo teorisi, araştırmacılar tarafından türetilmiş. Bu teoriye göre, dünyada yalnızca İstanbul Boğazı’nın derinliklerinde bulunan “Kontoryum (Contorium)” madeni 17 trilyon dolar değerindeydi ve Amerikan emperyalizmi çıkarılmasına izin vermiyordu.
Bu “uydurma” teoriye dahi inananlar toplamda %34’ü buluyor. İnanmayanlar sadece %28. Sadece üniversite mezunları, modernler, beyaz yaka (üst düzey yöneticiler) ve öğrenciler arasında inanmayanlar inananlardan fazla. Ancak bu grupların tamamında bu teoriye inananların oranı %25’i geçiyor.
Sonuç
Türkiye’de vatandaşların çoğunluğu dağılmış imparatorluk mirası ve kırılgan milli kolektif narsisizmle birlikte dış güçler ve işbirlikçileri tarafından ülkelerinin hedef alındığını düşünme eğiliminde. Sürekli tehdit ve endişe ile yaşayan bu insanlar komplo teorilerine inanmaya çok açık. Daha sorgulayıcı ve eleştirel olması beklenen modernler, üniversite mezunları, gençler, öğrenciler ve beyaz yaka yöneticiler gibi gruplarda dahi en az dört kişiden biri komplolara inanıyor. Siyasetçilerin bu büyük tehdit dalgası üzerinde sörf yapması kadar doğal bir sonuç yok. Ancak nesilsel ve kültürel değişimler bunun etkisini kırabilir gibi görünüyor.
[i]https://konda.com.tr/wpcontent/uploads/2020/03/TR1811_Barometre92_Populist_Tutum_ve_Komploculuk.pdf
