Anketler ne diyor, seçmen nasıl bir siyasetçi istiyor?

Bir önceki yazıda seçmenin neden kötü giden ekonomiye ve muhalefetin seçim yenilgisine tepki vermediği sorusunu yanıtlamaya çalışmıştım. Tarihsel olarak Türkiye’de devlet-toplum ilişkisinde devlet ve iktidara karşı güçsüz taraf olan seçmenler, bugüne dek kendilerini yalnızca sandıkta aktör gibi hissedebildiler.

Ancak son seçimle birlikte sandığın gücüne inanç da sarsılmış görünüyor. İşte bu sarsılma seçmendeki tepkisizliği ve apatik uzaklaşma halini açıklıyor. Fakat uzaklaşma hali mevcut siyasetçilere tepkiyle ilişkili. Seçmen mevcut siyaseti değiştirmeyi vaat edecek yeni nesil siyasetçilere oy vermeye açık. Özel ve İmamoğlu’nu da bu misyona yakıştırıyor.

SANDIĞA GİTME MOTİVASYONU DÜŞÜK

Reform Enstitüsü’nün İstanbul’da gerçekleştirilen seçmen duygularına dair araştırması apati halini detaylı şekilde inceliyor. Benim de uzman olarak yer aldığım bu çalışmanın verilerine göre uzaklaşma halinin en ciddi sonuçlarından biri sandığa gitme motivasyonunun düşmesi. Seçmenlerin %64,2’si sandığa gitmeye motive. Seçime katılım oranının yurtiçinde %90’a yaklaştığı hesaba katıldığında motivasyonun yaklaşık 25 puan azaldığını söylemek mümkün.

Grafik 1: Sandığa gitme isteği

Sandığa gitme motivasyonu hem Erdoğan seçmeninde hem Kılıçdaroğlu seçmeninde %60’lara inmiş vaziyette.

Grafik 2: Erdoğan seçmeni neden isteksiz?

Erdoğan seçmenindeki motivasyon düşüklüğü, iktidarın başarısız yönetim performansından kaynaklı. Erdoğan’ın kendi seçmeninde yönetici ve liderlik kapasitesine güvenin sarsılmaya başladığı anlaşılıyor. Erdoğan’ın vaatlerini yerine getirmekte zorlanması ve ekonomik sorunlara çare bulamaması, bu seçmende hayal kırıklığı ve umutsuzluk yaratmış. Bunun sonucu olarak da sandığa gitme konusunda motivasyon düşmüş. Aslında bu seçmen arayışta fakat alternatif göremiyor. Dolayısıyla bu seçmen artık taleplerinin sandık aracılığıyla yerine getirilemediğini düşünüyor.

Grafik 3: Kılıçdaroğlu seçmeni neden isteksiz?

Kılıçdaroğlu’nun ekonomik kriz, doğal afetler gibi iktidarı olumsuz etkileyebilecek birçok durumun bir araya gelmesine rağmen seçimi kaybetmesi, Kılıçdaroğlu seçmenlerinde sandığın iktidarı değiştirebilecek bir araç olma anlamını yitirmesine neden olmuş görünüyor. Kılıçdaroğlu’nun seçim sonrasında özeleştiriden uzak kalması ve koltuğunu korumaya odaklanması da hayal kırıklığına yol açmış.

HALKTAN KOPUK SİYASETÇİ İMAJI SİYASETE YABANCILAŞMAYA YOL AÇIYOR

Kurumsal siyaset, seçmenin minimal taleplerine dahi cevap vermekte zorlanıyor. Seçmen kendisinin umursanmadığını, siyasetçilerin halkı temsil yerine kapalı kapılar ardında kendi çıkarlarını güttüğünü düşünüyor.

Grafik 4: Siyasete Yabancılaşma – Apati

“Siyasetçiler halkı umursamıyor” görüşüne karşı çıkanlar sadece %15,1. Siyasetin kapalı kapılar ardında döndüğüne dair inanç %82,4’lük çoğunluk tarafından kabul görüyor.

SEÇMENİN ÇIKIŞI YENİ NESİL SİYASETÇİDE GÖRÜYOR

Seçmen mevcut durumda siyaset ve siyasetçilerden uzaklaşmış olsa da statükoyu değiştirecek yeni nesil siyasetçilere destek vermeye istekli. Seçmenin devlet karşısındaki tek söz hakkı olan sandığa inancını tamamen yitirmediği fakat doğru lideri beklediği anlaşılıyor.

Grafik 5: Yeni Nesil Siyasetçiye Oy Verme Eğilimi

Siyaseti tamamen değiştirmeyi vaat eden yeni nesil siyasetçiye oy verme eğilimi gösteren seçmen oranı toplamda %62,4’e ulaşıyor. Muhalefet partilerine oy veren seçmenlerde bu oranlar %80’leri bulurken, mevcut siyaseti sandıktaki tercihiyle onaylayan AK Parti seçmenlerinin dahi üçte biri bu tip yeni bir lidere oy verebileceğini söylüyor.

Grafik 6: Yeni Nesil Siyasetçi Tercihi (Açık Uçlu)

Seçmene açık uçlu olarak bu liderliğe kimi yakıştırdığı sorulduğunda, İmamoğlu ve Özel ilk iki sırada geliyor. Sözün özü, toplumdaki değişim isteği örtük bir biçimde çok güçlü durumda ve CHP’de değişimci genel başkan adayı Özel ve değişim çağrısında bulunan İmamoğlu bu misyona yakıştırılıyor.

ÖZGÜR ÖZEL GENEL BAŞKANLIĞA YAKIŞTIRILIYOR

Özgür Özel’i genel başkanlığa yakıştırma eğilimi güçlü. CHP’nin oy oranını aşarken, yakıştırmayanlar azınlıkta kalıyor. Yakıştıranların ve ortada fikir belirtenlerin toplamı %59,9

Grafik 7: Özgür Özel’i Genel Başkanlığa Yakıştırma

Özgür Özel muhalif seçmenlerin çoğunluğunu birleştirmiş. Muhalefetin zıt kutuplarında bulunan İYİ Parti ve HDP seçmenlerinde ulaştığı destek oranı CHP seçmenindeki desteğine denk. Diğer partiler ve Cumhur İttifakı’ndan da azımsanamayacak bir destek mevcut.