Bir eğitim kahramı olarak ilk kadın pedagogumuz Ayşe Sıdıka Hanım

“Öğrenciye daha pek küçük yaşlardan itibaren, gözlemleyebileceği ve gözlemlerini deneylerle değiştirebileceği yöntemleri öğretmek, pek gerekli ve pek faydalıdır.”

1872-1903 yılları arasında yaşamış olan Ayşe Sıdıka Hanım gibi adı bilinmeyen nice kadın eğitimcilerimizin emekleriyle eğitimimiz bu günlere gelebilmiştir. Eğitimimize emek vermiş isimsiz kadın kahramanlarımızın hepsine bir teşekkür adına, Ayşe Sıdıka Hanım’ı daha yakından okuyucuya aktarmayı bir borç biliyorum.

Ayşe Sıdıka Hanım batılı eğitim anlayışının ülkemize girmesinin öncülerinden biri olarak ilk kadın pedagogumuzdur. Batı standartlarına uygun ilk eğitim-öğretim kitabını yazmıştır. Bu yönüyle Ayşe Sıdıka Hanım ilk Kız Öğretmen Okulu'nda Pedagoji derslerini vermiştir. Darülmuallimat programlarında Pedagoji dersinin olmadığını gören Ayşe Sıdıka Hanım Maarif Nezareti’ne öğretmen yetiştiren bir kurumun öncelikli derslerinden birinin Pedagoji olması gerektiği yönünde bir dilekçe vermiştir(Güven, 2015).

Maarif Nezareti’nin uygun görmesi üzerine bu ders konmuştur ve dersin hocası olan Ayşe Sıdıka Hanım 1897 yılında bu dersinin kitabını “Usul-ü Talim ve Terbiye” adıyla yayınlamıştır(Güven, 2015). Ayşe Sıdıka Hanım doğal olarak bu kitabı döneminin batı eğitim düşüncesinin etkisinde kalarak yazmıştır.

Ayşe Sıdıka Hanım'ın kitabında belirttiği çocukları gözlemek gerektiği düşüncesi, batıdaki hakim bilim anlayışının eğitime yansımış halidir. Eğitim kitabı yazmış ilk Türk kadını olarak Ayşe Sıdıka Hanım, kitapta pedagoji ve terbiye ilmini detaylandırmıştır.

Üç bölümden oluşan bu kitapta Bedensel Eğitim, Düşünsel Eğitim ve Ahlaki Eğitim temellendirilir. Ona göre gözlem ve deney öğrencinin kendi kendine öğrenme yöntemleridir ve bu yöntemi ezberciliğin tam tersi olarak konumlandırır(Binbaşıoğlu,2014). Eserinin tamamında geleneksel zorlamaya dayalı ezberci eğitime karşı çıkıp, deneyi ve gözlemi yani çağdaş bilimi ön plana çıkarmaktadır. Ayşe Sıdıka Hanımların çoğalması dileklerimle. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…