Atlara ve Atalara Bağlılık…

Masamda bir süredir yeni bir kitap duruyor. Adı “Niğde At Kültürü” yazarı tanıdık! Eski öğrencilerimden Alper Lütfi Göncü yazmış! Alper, İTÜ’lü. Metalurji Mühendisliği bölümünden mezun. Uzun yıllar ABD’de kalıp araştırmalar yapmış, halen ihracat alanında yöneticilik yapıyor.

İzmir’de oturan, ancak köklerinden hiç kopmayan, özellikle de Niğde’nin kent kültürü ve tarihsel köklerini araştırmaya, yazmaya devam eden Alper Göncü’nün 2015 yılında yazdığı; “Anılarla Lütfi Soylu” kitabını okurken, bunun devamı gelir diye düşünmüş, köşemde yazmış, kendisine de söylemiştim. Yanılmadım, yanıltmadı, sözünde durdu. Kutlarım…

Gelelim değerlendirmeme…

Kitabı okurken! Niğde’nin Niğde olduğu yıllarda; atlarının ardından ağlayan adamlara, sahiplerinin ardından ağlayan atlara duygulanıyor, çapkın bakışlı, yakışıklı subayların atla geçişini görmek için, gün boyu, balkonda, cumbada yol gözleyen genç kızlara gülümsüyorsunuz…

Kitabı okurken! Sözün senet olduğu yıllarda, komşusu açken tok yatmayanları, işe, aşa hile katmayanları, bayram namazlarında dışarı taşan cami cemaati için sokağa halılar seren gayrimüslim yurttaşların duyarlılığını alkışlıyorsunuz…

Kitabı okurken! Vefanın, anıların, iz sürmenin, geçmişe saygının, belgelere ulaşmanın önemini ve değerini anlıyor, baskı kalitesinden fotoğraf seçimine, sayfa düzeninden kitap boyutuna renk ayrımından özgün görsellere “bu kadar mı olur?” sorusuna yanıt arıyorsunuz?

Kitabı okurken! Niğde’nin 60’lı yıllardaki kadın binicilerini, rüzgârla yarışan atları, hanları, kervansarayları, yerel basında yer alan at konulu haberleri, Niğde’nin kahraman süvarilerini, yöresel türküleri, günlük dile yerleşen ve sık kullanılan deyim ve atasözlerini öğreniyorsunuz. Örneğin; “Yiğit yiğidin yoldaşı/ At yiğidin öz kardaşı”, “El atına binen tez iner”, “At alırken soyunu, kız alırken huyunu sor da al!”, “Sen atlı ben yayan, dayan dizlerim dayan!” gibi…

Kitabı okurken! Anadolu aydınlanmasındaki nal seslerini, “İnsan kitaba gideceğine, kitap insanın ayağına gelmelidir!” diyen Eşekli Kütüphaneci Mustafa Güzelgöz’ün köy kadınlarını kütüphaneye çekmek için aldığı dikiş makinelerinin öyküsünü, yaptıklarıyla dikkatleri çekince ulusal çapta aldığı ödülleri görüp gelinen nokta adına(!) derin ah’lar çekiyorsunuz…

Kitabı okurken! Yaptığı işi sevmek, bunu hissettirmek, duygu olarak geçirmek, özenli bir yol izlemek işte budur diyor, kitabın tümüne hakim olan estetik güzellik karşısında, önünüze açılan yola ve atlarla çıktığınız yolculuğa şapka çıkarıyorsunuz…

Kitabı okurken! Satırdı, sayfaydı, fotoğraftı derken birden arka kapağa ulaşıyor, titiz bir araştırmanın ürünü olan, nitelikle niceliği buluşturan bu yapıtta; dayanışma, buluşma, düşler, heyecan, vefa, sanat ve atlar adına çok şey öğreniyorsunuz…

Güzel atlar ülkesi Niğde…

Kitabın özüne ve sayfalarına özelde Niğde, genelde Anadolu atları damgasını vurmuş. At üzerine söylenen deyimler, atasözleri, türküler atlanmamış. Yörede kullanılan takımlar, at kültürünün özellikleri, bölgenin ünlü at sahipleri, sıkı binicileri vefa kokan bir üslupla anlatılmış. Bu tür kitaplar o kentin görsel ve kültürel belleğini, sosyal yapısını, siyasi bilincini, bölgesel özelliklerini hatırlatmakla kalmıyor, yeni kuşaklara tanıtmanın yollarını açarak, meraklısı için başucu kaynağı da oluyor.

Alper’den gelen her kitap karşısında benim Niğde’ye olan ilgim, Niğde matbuatına olan hayranlığım da artıyor. Baskı, dizgi, kapak kompozisyonu, renk ayrımı, özgün görseller, bilgilendirme, fotoğraf seçimini görünce kendi kendime bir kitap yazıp Niğde matbuatına mı emanet edeyim diyorum!

Atlara ve atalarına gönülden bağlı olan yazar önsözde; “Atlardan kopuşumuzu kendime dert edinmiştim, derdime bir nebze derman oldunuz, var olun!” demiş. Okurun tadını kaçırmamak için daha fazla ipucu vermiyor, tadımlık bir kaç satırla yetiniyorum. Okuduysanız bir kez daha okumanın zamanı. Okumadıysanız hemen okumanın tam zamanı. Okursanız bana hak vereceksiniz. Alper’in bu emek kokan kitabının yolu ve şansı açık olsun…

Öneri notu: Sayfaları çevirdikçe, resimler, anılar, geçmiş gelecek bağlantıları, Niğde yöresinin at merakı, atlara ve atalarına gönülden bağlı yazarın titizlikle kaleme aldığı meraklısı için çok önemli bir kaynak ve bir başucu kitabıyla karşılaşıyorsunuz…

Meraklısı için not: T. C. Niğde Valiliği İl Özel İdaresi’nce bastırılan kitabın adı: “Niğde At Kültürü”, Yazarı; Alper Lütfi Göncü, 278 sayfa.

Kutlama notu: Alper Göncü, Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne atandı. Yeni görevinde başarılar dilerim kendisine…