Papa İznik’te Ne Arıyor?

Katoliklerin ruhani lideri Papa 14. Leo İznik’e geliyor. Evet bizim bildiğimiz İznik. İlgili olanlar İznik’in bir Papa’nın özel ziyaretine konu olabilecek ne özellikleri olduğunun farkındalar. Ben de çok da ilgili olmayanlara bir hizmetim bulunsun istedim. Çünkü ay sonuna doğru yapılacak bu ziyaretin hem Türkiye’de hem de dünyada bir hayli ses getireceği belli.

Hristiyanlık, Bizans İmparatorluğu’nda ilk kez bir devletin dini oldu. O zamana kadar ezilen, hor görülen Hristiyanlık için artık yeni bir dönem başlıyordu. İmparator 1. Konstantin (Büyük Konstantin) Hristiyanlığı kabul etti ve ülkesinin birliğini sağlamaya uğraştı. Ancak ortalık karışıktı. Neredeyse her kafadan bir ses çıkıyor, herkes kendi inanç şeklini kabul ettirmeye çalışıyordu.

1. Konstantin baktı ki ortalık durulmuyor, 325 yılında o zamanın önemli merkezlerinden olan İznik'te bir konsil düzenledi. Zamanının en önemli din adamlarını o zamanki adı Nikaia’ya çağırdı. İşte Papa’nın geliş sebebi bu konsilin 1700’üncü yıl dönümü olması.

Çünkü, bu konsilde Hristiyanlığın teolojik temelleri atıldı, birçok temel inanç ilkesi belirlendi. İşte bu nedenle İznik Konsili evrensel nitelikteki ilk büyük Hristiyan toplantısı olarak kabul edilir. Hristiyan inancının standardize olduğu yerdir..

Konsilin toplanmasının temel nedeni, Hristiyanlık içindeki doktrinel (inançsal) ayrılıkları ve teolojik krizleri çözmek, böylece Roma İmparatorluğu'ndaki asayişi ve Hristiyan kiliseleri arasındaki birliği sağlamaktı.

En büyük anlaşmazlık, İskenderiyeli rahip Arius tarafından başlatılan ve İsa Mesih'in (Oğul) Tanrı (Baba) ile olan ilişkisi üzerineydi. Arius'un Görüşü (Arianizm): İsa'nın yaratılmış olduğunu, dünyadan önce yaratılmasına rağmen Baba Tanrı ile aynı öze sahip olmadığını savunuyordu. Ortodoks Görüş ise, İsa'nın yaratılmamış olduğunu, Baba ile aynı özden (Homoousios) geldiğini ve dolayısıyla ezeli ve ebedi olduğunu savunuyordu. Roma İmparatoru Büyük Konstantin, Hristiyanlığı 313'teki Milano Fermanı ile serbest bırakmıştı ve birliği sağlamlaştırmak için kullanmak istiyordu. Bu mezhepsel çekişme, imparatorluğun siyasi istikrarını tehdit ediyordu.

Konsili bizzat Roma İmparatoru Büyük Konstantin davet etti ve açılış konuşmasını yaparak toplantıya başkanlık etti. Ancak teolojik tartışmalardan bir süre sonra ayrıldı ve din adamlarına bıraktı. Dünyanın dört bir yanından, özellikle Doğu (Asya, Afrika) kiliselerinden olmak üzere yaklaşık 250 ila 318 civarında piskoposun katıldığı rivayet edilir.

Konsilde üç ana konu tartışıldı ve karara bağlandı:

1. Arius'un görüşü (Arianizm) sapkın (heretik) ilan edildi. İsa Mesih'in Baba Tanrı ile aynı özden (Homoousios) geldiği ve yaratılmamış olduğu inancı resmileştirildi. Bu, Hristiyanlığın temel inanç esaslarını belirleyen ve günümüzde de kullanılan amentü (iman ikrarı) metninin çekirdeğini oluşturdu.
2. Paskalya'nın kutlanma tarihi standardize edildi. Artık Yahudi takvimine bağlı olmak yerine, bahar ekinoksundan sonraki ilk dolunayı takip eden Pazar günü kutlanması kararlaştırıldı.
3. Disiplin ve organizasyonla ilgili 20 adet kanon (kural) kabul edildi. Bunlar arasında İskenderiye, Roma ve Antakya gibi büyük kilise merkezlerinin yetki alanlarının belirlenmesi, ruhban sınıfının görev yaptığı şehri terk etme yasağı gibi idari kararlar vardı.

Bu Konsil ile Hristiyanlığın temel inançlarından biri olan Teslis'in (Baba, Oğul ve Kutsal Ruh) ilk iki unsurunun (Baba ve Oğul) tanımlanmasında ortodoks çizgiyi belirlendi.

İşte Papa’yı taa İznik’e getirecek kadar önemli olan konsil bu konsil. Hristiyanlar için çok önemli. Bizim için ise bu toprakların kültürel olarak ne derece zengin bir tarihe sahip olduğunun kanıtı.