AYM Kararı Meclis'te Okundu! Peki Can Atalay Yeniden Vekil Olabilecek mi?

Anayasa Mahkemesi (AYM) Türkiye İşçi Partisi'nden (TİP) Hatay'dan milletvekili seçilen ve TBMM'de milletvekilliği düşürülen Can Atalay hakkındaki kararını 22 Şubat'ta verdi, karar 1 Ağustos 2024 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlandı. AYM, Yargıtay'ın Can Atalay'ın milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin kararının yok hükmünde olduğuna karar verdi.

AYM'nin bu kararı sonrası açıklama yapan Can Atalay, "Anayasa Mahkemesi Kararı’nın derhal uygulanarak hukuka dönülmesini, Anayasa açık hükümlerinin uygulanmasını, zaten kaybettiğimi hiçbir zaman düşünmediğim vekilliğimin yeniden tanınmasını, hakkımda art arda verilen hak ihlalleri kararlarının doğal sonucu olarak tahliye edilmemi bekliyorum" demişti.

Meclis, AYM kararını görüşmek üzere 16 Ağustos 2024 tarihinde toplanmış ve tarihe geçecek anlara tanıklık etmişti. TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık'ın kürsüde konuşmaya başlamasından hemen sonra tansiyon yükselmiş ve iki kez ara verilmişti.

Ara verildiği sırada Meclis'te AKP'li vekiller, Şık'a tekme ve yumruklarla saldırdı. Şık'a ilk yumruğu atan AKP Milletvekili Alpay Özalan olmuştu. Saldırıda yaralanan milletvekilleri olmuştu.

Saldırının ardından Meclis'teki yeni oturum TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş başkanlığında yapılmış ve Can Atalay ile ilgili genel görüşme talebi oy çokluğu ile reddedilmişti. Meclis 1 Ekim 2024'e kadar tatil edilmiş ve o günden bugüne Meclis'te bir 'Can Atalay' oturumu daha yapılmamıştı. Öyle ki MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de 16 Ağustos 2024'te Meclis'te görüşülmeye çalışılan 'Can Atalay' oturumuna ilişkin yaptığı yorumda "Can Atalay konusu tamamıyla kapanmıştır" demişti.

AYM'NİN KARARI OKUNDU

Bugün ise Meclis, Can Atalay için tarihi anlara tanıklık etti. TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, kalp rahatsızlığıyla kaldırıldığı hastanede aort yırtılması tespit edilmesiyle önce 12 saat süren ameliyata ve ardından yoğun bakıma alınmıştı. Bu nedenle TBMM Genel Kurulu çalışmalarına 2 gün ara verildi.

Meclis'in çalışmalarına ara vereceği oturumda ise çok kritik anlar yaşandı. Meclis Başkanvekili Gülizar Biçer Karaca'nın açtığı oturumda Sırrı Süreyya Önder için geçmiş olsun dilekleri iletildi. Sonrasında Karaca, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un geçmiş olsun mesajını okuttu ve oturumun kapatılmasına ilişkin Danışma Kurulu Kararı'nı açıkladı.

MECLİS'TE TARİHİ ANLAR

Bunun hemen arkasından ise Karaca, katip üye CHP Trabzon Milletvekili Sibel Suiçmez'e döndü ve "Sayın milletvekilleri, şimdi yapacağım konuşmaya, eminim, Sayın Meclis Başkan Vekilimiz Sırrı Süreyya Önder en çok memnun olacak, çok mutlu olacağı bir konuşma. Aramıza sağ salim döndüğünde de -inanıyorum ve diliyorum- bu konuşmadan dolayı ilk memnuniyet ifadesinde bulunacak kişi kendisi olacak" dedi.

Karaca, daha sonra AYM'nin Can Atalay hakkında verdiği ihlal kararını TBMM Genel Kurulu'nda okutacağını açıkladı. Kararı, katip üye CHP Trabzon Milletvekili Sibel Suiçmez, AKP sıralarından gelen itirazlara rağmen okudu. O anlar ise Meclis tutanaklarında kayıt altına alındı.

YENİDEN VEKİL OLABİLECEK Mİ?

Meclis'te daha önce AYM kararına yönelik 'Can Atalay' oturumu milletvekillerinin yaralanmasına neden olan bir olaya evrilmişken; bugün CHP'li Gülizar Biçer Karaca'nın AYM'nin ihlal kararını okutması sonraki süreçte neler yaşanacağının merak edilmesine neden oldu.

Akıllarda ise tek bir soru belirdi: Can Atalay yeniden vekil olabilecek mi? Bu soruyu İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Volkan Aslan'a sorduk. Aslan öncelikle Anayasa'daki bir boşluğa işaret ederek başlıyor. O da milletvekilliğinin düşürülmesi ve tekrar kazanılması arasındaki düzenleme farkı.

"Anayasa, kesin hükmün Meclis'te okunması suretiyle milletvekilliğinin düşürülmesini düzenliyor ama kesin hüküm sonradan bozulursa tekrardan milletvekilliğinin kazanılmasına ilişkin bir düzenleme aslında Anayasa'da yok. Bu konuda hukuki bir açık var."

ENİS BERBEROĞLU SÜRECİNDEN FARKI VAR MI?

AYM'nin ihlal kararının Meclis'te okunması, elbette 4 Haziran 2020'de milletvekilliği düşürülen CHP'li Enis Berberoğlu'nın yeniden milletvekili olduğu dönemi akıllara getiriyor ve Berberoğlu ile Atalay'ın süreçleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları düşündürüyor. Dr. Volkan Aslan da bu konuya şöyle açıklık getiriyor:

"Bu konu zamanında Enis Berberoğlu ile oldu. Yargıtay Enis Berberoğlu kararını kesinleştirdi, Meclis'te okundu ve milletvekilliği düşürüldü ama o esnada Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yapılmıştı. Milletvekilliği düşürüldükten sonra AYM ihlal verince AYM'nin kararına uydular. Sonra dediler ki 'Milletvekilliğini nasıl tekrar geri kazanacak?' O dönem Mustafa Şentop Meclis Başkanı'ydı. Anayasa'da bu açıkça düzenlenmiyor ve şöyle yaptılar. Enis Berberoğlu hakkında AYM ihlal kararı verdikten sonra İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi bir karar almıştı. Karar 'Anayasa Mahkemesi ihlal kararı sonrası yeniden yargılama talebinin kabulü, infazın durdurulması'na yönelikti. Bu Meclis Başkanlığı'na bildirilmişti. Enis Berberoğlu'ndaki fark şu: AYM'nin ihlal kararından sonra 14. Ağır Ceza Mahkemesi buna uyduğu için Meclis'e bunu bildirmişti ve bunun ardından Enis Berberoğlu'nun milletvekilliğini kazandığı okuma suretiyle kabul edilmişti. Enis Berberoğlu'nda AYM kararından sonra Meclis'te derece mahkemesinin verdiği karar okutulmuştu."

Anlaşıldığı üzere Enis Berberoğlu sürecinde AYM'nin kararı sonrası İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin verdiği bir karar var ve Berberoğlu'nun Meclis'e geri dönmesine olanak sağlayan da bu karar oluyor teorik olarak. Bugün yaşanan süreçte ise Meclis'te okunan AYM'nin Can Atalay hakkında verdiği ihlal kararı, yani Yargıtay ya da Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararı değil. Volkan Aslan da tam da bu noktaya şu sözlerle değiniyor:

"Burada doğrudan Anayasa Mahkemesi kararı okundu. Yargıtay ya da Ağır Ceza Mahkemesi'nin bir kararı değil. Ama şu an zaten Can Atalay'ın içeride tutulması hukuka aykırı. Bunun için Meclis'te bunun okunmasına gerek yok. Ama tabii ki bu yeni bir tartışmayı başlatacak şimdi."

NE OLMUŞTU?

Can Atalay hakkında, 25 Nisan 2022'de Gezi Parkı eylemleri davasında 18 yıl hapis cezası verilmişti. 14 Mayıs 2023'te yapılan genel seçimde Türkiye İşçi Partisi'nden Hatay Milletvekili seçilen Can Atalay ile ilgili karar, 28 Eylül 2023'te Yargıtay 3. Ceza Dairesi tarafından onaylanmıştı.

AYM ise milletvekili seçilmesi nedeniyle Can Atalay hakkında 25 Ekim 2023'te hak ihlali kararı vermişti. Yüksek Mahkeme; yargılamanın durdurulmasına, vekilliğinin kabulüne ve Atalay'ın tahliyesine karar verilmesine hükmetmişti. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, bu kararı uygulamamış ve Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne göndermişti. Daire, 8 Kasım 2023'te AYM'nin 'böyle bir hüküm kuramayacağı' gerekçesiyle karara uyulmayacağını açıklayarak AYM üyeleri hakkında suç duyurusunda bulunmuştu.

AYM bunun üzerine Anayasal zorunlulukları hatırlatarak 21 Aralık 2023'te ikinci kez hak ihlali kararı vermişti. Yargıtay 3. Ceza Dairesi ise 3 Ocak'ta bu kararın 'yok hükmünde' olduğu kararı almıştı. Vekilliğin düşmesi kararı Meclis’te okununca Yargıtay tarafından bir örneğinin de AYM'ye gönderilmesine karar verilmişti. Bu karar dairenin 3 Ocak 2024 tarihli yazısıyla AYM'ye gönderilmişti.

Karar dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ tarafından Meclis'te okunmuş ve Atalay'ın vekilliği düşürülmüştü. Atalay’ın vekilliğinin düşürülmesi kararını TİP, DEM Parti ve CHP; AYM'ye taşımıştı.

AYM’nin Can Atalay Kararı Meclis’te OkunduGüncel