Böcekleri Düşünmek Bile Kaşındırıyor: Bilim İnsanları Sebebini Açıkladı

Hiç “böcek” kelimesini duyar duymaz kaşınmaya başladığınız oldu mu? Bu durumun sadece sizde değil, birçok kişide yaşandığını biliyor muydunuz? Üstelik bu rahatsız edici his, vücutta gerçekten bir böcek olmadan da ortaya çıkabiliyor. Uzmanlara göre bu tamamen beynin bir oyunu.

A⁺ Yazı Boyutunu Büyüt A^- Yazı Boyutunu Küçült

Sinirbilimciler, kişinin yalnızca böceklerden bahsedildiğini duyması ya da onları hayal etmesiyle bile beynin kaşıntı ile ilişkili alanlarının aktif hale geldiğini belirtiyor. Bu duruma bilimsel olarak "bulaşıcı kaşıntı" adı veriliyor. Aynı mekanizma, birinin esnediğini görüp esnememize neden olan bulaşıcı esneme olgusuna benziyor.

Nörolog Dr. Shaheen Lakhan, bu etkiyi “Beyin yalnızca algılananı işlemez, aynı zamanda gerçeği yeniden inşa eder” sözleriyle açıklıyor. Yani ortada fiziksel bir temas olmasa bile, beyin bu hissi varmış gibi üretebiliyor.

AYNA NÖRONLARIN ROLÜ BÜYÜK

Bu his yalnızca işitsel ya da görsel bir uyarana bağlı gelişmiyor. Aynı zamanda çevremizdeki insanların davranışlarını taklit etmemize yarayan "ayna nöronlar" da bu sürecin bir parçası. Özellikle bir kişinin kaşındığını görmek, bu nöronların aktifleşmesine neden olarak bizde de benzer bir tepki yaratabiliyor.

Kaygı, tiksinme ya da korku gibi güçlü duygular da bu durumu körüklüyor. Bu hisler limbik sistemimizi tetikleyerek, kaşıntı hissini daha baskın hale getiriyor.

NEDEN EVRİMSEL BİR KANITI OLABİLİR?

Bilim insanları, bu tür reaksiyonların evrimsel kökenlere dayandığını belirtiyor. Böcekler, tarih boyunca insanlık için hastalık riski taşıyan tehdit unsurlarıydı. Beynin bu tehditleri “gerçekmiş gibi” algılaması ve buna karşı bedeni uyarıya geçirmesi, hayatta kalma mekanizmasının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Dr. Lakhan bu durumu şöyle örneklendiriyor: “Sadece duman kokusunu almak bile yangın alarmını çalıştırabilir.” Yani ortada doğrudan bir tehlike olmasa da beyin önlem almak için uyarı verir.

KİMLER DAHA HASSAS OLUYOR?

Her birey bu hissi aynı yoğunlukta yaşamıyor. Özellikle yüksek kaygı düzeyine sahip olanlar, fiziksel duyulara karşı daha hassas kişiler veya yüksek empati yeteneğine sahip bireyler, bu tür sanrısal kaşıntılara daha yatkın oluyor. Hatta kalabalık gruplarda bu etkinin daha da arttığı görülüyor; örneğin birinin bitlerden bahsetmesi bile ortamda toplu kaşınmalara yol açabiliyor.

BÖCEK HİSSİ KAŞINTISI NASIL DURDURULUR?

Uzmanlar, bu rahatsız edici durumdan kurtulmanın birkaç etkili yolu olduğunu belirtiyor:

Öncelikle kaşıntının gerçek olmadığını fark etmek,

Dikkatinizi başka bir yöne yönlendirmek – örneğin elleri soğuk suya batırmak,

Topraklama egzersizleri yapmak,

Derin nefeslerle parasempatik sinir sistemini yatıştırmak.

Nörobiyolog Friederike Fabricius ise kaşıntıyı tetikleyen uyaranlarla yavaş yavaş yüzleşmeyi öneriyor. Güvenli ortamlarda bu tür uyaranlara sıkça maruz kalmak, vücudun zamanla alışmasını sağlayabilir. Fabricius, “Vücudunuz, böceklerle aynı ortamda bulunurken bile rahat kalmayı öğrenebilir,” diyerek sürecin zamanla yönetilebilir hale gelebileceğini ifade ediyor.