Fabrikalar Kapandı, Patronlar Beklemeye Başladı: Mevduat Üretimden Daha Cazip Hale Geldi

Faizlerin üretimden daha kârlı hale gelmesiyle birçok fabrika üretimi durdurup kaynaklarını bankalara yatırdı. 2020’de 1,1 trilyon lira olan ticari mevduat, 2025 Ağustos’ta 8,2 trilyon liraya yükseldi. TCMB’nin kredi sınırlamaları, reel sektörün üretim yerine mevduata yönelmesine yol açtı.

A⁺ Yazı Boyutunu Büyüt A^- Yazı Boyutunu Küçült

Faizlerin üretimden daha yüksek kazanç sağlaması, reel sektörü üretimden uzaklaştırdı. Fabrikalar kapılarını kapatıp ellerindeki kaynağı bankalara yönlendirdi.

Nefes'in haberine göre, 2020’de 1.1 trilyon lira olan ticari mevduat, 2025 Ağustos döneminde yüzde 635 artışla 8.2 trilyon liraya çıktı. Ticari mevduatın toplam mevduattaki payı da 2020’de yüzde 32 iken, bu yılın ilk 8 ayında yüzde 34’e yükseldi. Aynı dönemde bankalardaki toplam mevduat 3.3 trilyon liradan 23.9 trilyon liraya ulaştı.

KREDİYE ERİŞİM ZORLAŞTI

Merkez Bankası’nın (TCMB) “enflasyonun talepten kaynaklandığı ve çözümün talebi baskılamak olduğu” yönündeki politikaları, iş dünyasının krediye erişimini kısıtladı. TL kredilerde KOBİ’ler için aylık yüzde 2, ticari segment için ise yüzde 1.5 büyüme sınırı getirilmesi, firmaların finansmana ulaşmasını zorlaştırdı. Reel sektör ise yüksek faizler ve daralan pazar nedeniyle borçlanmak yerine mevcut kaynaklarını mevduatta değerlendirmeye yöneldi.

‘MEVDUAT FAİZİ ÜRETİMDEN DAHA YÜKSEK’

Ekonomistler, ticari mevduattaki artışın reel sektörün kazancından değil, zor durumda kalan firmaların üretimi kısmak zorunda kalmasından kaynaklandığını belirtiyor. Ekonomist Erol Taşdelen, “Örneğin Uşak’ta iplik sektörü, Bursa’da otomotiv yan sanayi firmaları; Afyon’da mermerciler, Gaziantep’te halıcılar ya imalatlarını durdurdu ya da kapasite kullanım oranlarını yüzde 10’lara düşürdü. Satılan ve sıfırlanan stoklardan kalan paralarını da bankalara yatırdı. Son 2-3 yıldır yüzde 50-60’lara kadar yükselen mevduat faiz oranları üretimden uzaklaştırıyor. Toptancıların da çoğu parasını mevduatta değerlendirmeye başladı” dedi.

‘PARA ZORDAKİ FİRMALARA AİT’

Taşdelen, Merkez Bankası’nın aldığı kararların üretimden uzaklaşmayı hızlandırdığını vurgulayarak, “TCMB banka kredilerini ‘firmalar ve ortakları bankalardaki paralarını kullansın’ diye kıstıkça kısıyor. Masa başında karar alan uzmanların bir yanılgısı var, bankalardaki ticari ve ortakların paralarının çoğu faaliyetine devam edenlerin değil; faaliyetine ara veren veya durduranlara ait” ifadelerini kullandı.

TEKSTİL VE HAZIR GİYİMDE KAYNAK TÜKENMİŞ DURUMDA

TOBB Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sanayi Meclis Başkanı Şeref Fayat, ancak sermaye gücü yüksek sektörlerin bu dönemde parasını ticari mevduata yönlendirebildiğini söyledi. Tekstil ve hazır giyimde kaynağın kalmadığını belirten Fayat, mevduata yatırım yapacak paranın olmadığını ifade etti.

Fayat, sektördeki tüm firmaların uygun kredi arayışı içinde olduğunu dile getirdi.