Yapılandırma yasası ile yeniden değerleme geldi

sabriarpacymm@gmail.com

Tam mükellefiyete tabi yani ikametgahı, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunan, bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için bir kez daha yeni yapılandırma yasası ile Vergi Usul Kanununun geçici 31’inci maddesinin altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere yeni bir fıkra eklenerek; işletmenin aktifinde yer alan, uzun süreden beri enflasyonist baskı ile kayıtlı değeri, cari değerlerinden düşük olan taşınmaz ve amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için yeniden değerleme olanağı getirilmiştir.

YENİDEN DEĞERLEME YAPACAK MÜKELLEFLER KİMLER?

Yeniden değerleme yapabilecek gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için defter tutma esasına göre yasal düzenleme bulunmaktadır. Yani bilanço esasına göre defter tutanlar yeniden değerleme yapabiliyor işletme esası ve serbest meslek ve zirai işletme esasına göre defter tutanlar bu yeniden değerleme yapamıyorlar. Buna göre;

Tam mükellefiyete tabi yani; Gelir ve kurumlar vergisi kanunlarına göre Türkiye’de yerleşen,

- bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 31.12.2021 tarihi itibarıyla;

- Aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazları,

- Amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini,

Yeniden değerleyebilecekler.

KİMLER YENİDEN DEĞERLEME YAPAMAYACAKLAR?

Yeniden değerleme düzenlemesinden bazı mükellefler yararlanamayacaklar. Bunları;

- Finans ve bankacılık sektörü,

- Sigorta ve reasürans şirketleri,

- Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,

- Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal edenler,

- Kendilerine kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler,

- Dar mükellefiyet kapsamında vergilendirilenler,

- İşletme ve zirai işletme hesabı esasına göre defter tutanlar,

- Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbapları,

Olarak sayılır.

YENİDEN DEĞERLEME VE DEĞER ARTIŞI NASIL YAPILACAKTIR?

Yeniden değerlemede, taşınmazların ve amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) ile bunlara ait amortismanların, Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine göre tespit değerlendirilecektir. Yeniden değerlemeye Yasasının yürürlüğe girdiği 09 Haziran 2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerler esas alınacaktır.

Amortismana tabi taşınmazlar ve amortismana tabi iktisadi kıymetler için herhangi bir yılda amortisman ayrılmamış olmasının önemi bulunmamaktadır. Bu durumda yeniden değerlemeye esas alınacak tutar amortismanlar tam olarak ayrılmış gibi değerleme yapılacaktır.

Değer artışı, taşınmazlar ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası değeri ile yeniden değerleme öncesi değerleri arasındaki fark olacaktır. Net bilanço aktif değeri; taşınmazlar ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerin bilançonun aktifinde yazılı değerlerinden, pasifte yazılı amortismanların tenzili suretiyle bulunur.

DEĞER ARTIŞININ VERGİLENDİRİLMESİ

Yeniden değerleme neticesinde taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelen değer artışları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına alınır. Pasifte özel bir fon hesabına alınan bu değer artışı tutarı üzerinden %2 oranında vergi hesaplanır.

Hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilerek ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitleri beyanname verme süresini izleyen 2’nci ve 4’ncü aylarda ödenmek suretiyle üç eşit taksitte ödenecektir.

DEĞER ARTIŞI GİDER YAZILMAZ İŞLETMEDEN ÇEKİLMEZ

Mükelleflerin beyanı üzerine hesaplanıp tahakkuk ettirilen vergi; gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmez, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak indirilmez.

Tahakkuk edip ödenecek hale gelen verginin belirtilen sürede ödenmemesi halinden yeniden değerleme işlemi yapılmamış sayılır.

Bilançonun pasifinde özel fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı, sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba aktarılması durumunda veya işletmeden çekilen kısmı, veya bir kısmı bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur. Yani, indirim, istisna veya zarar nedeniyle işletmenin dönem matrahından bağımsız vergilendirilecektir.

ESAS ALINACAK ENDEKS

En son bilançoda yer alan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin ve bunların amortismanları için, 2021/Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değeri olan (666,79)’un söz konusu bilançonun ait olduğu tarihi takip eden aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran taşınmazın ve amortismana tabi iktisadi kıymete ve bunlar için ayrılmış kabul edilen birikmiş amortismana uygulanarak değer arışı hesap edilecektir.