Salmonella’dan Ölüm Göstere Göstere Geldi

Salmonella kaynaklı gıda zehirlenmesi ve neden olduğu ölüm göstere göstere geldi. Buradaki tek kusurlu gıda işletmesi değil. Tarım ve Orman Bakanlığı da eşit derecede kusurlu. Gıda zehirlenmeleri ve buna bağlı ölümler yıllardır artarak devam ediyor. Bakanlık, görev ve yükümlülüklerini yerine getirmiyor.

Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Clostridium, Campylobacter, Listeria, Yersinia, Staphylococcus, Enterobacter gıdalarda savaştığımız en temel patonejik bakteriler. Toprak, su ve hava yoluyla çok rahat bir şekilde bulaşabilirler. Bir canlıya bulaştığında çok hızlı bir şekilde çoğalırlar. Birkaç saat içerisinde acil müdahale gerektiren tıbbi desteğe neden olurlar. Tıbbi destek alınmazsa ya da yetersiz kalırsa kan-beyin bariyerini geçerek ölüme neden olurlar. Tüm bunlar en fazla 72 saat içerisinde gerçekleşir.

Gıda işletmelerinde çalışacak, gıda üretimini ziyaret edecek veya gıdaların olduğu bir alanda bulunacak kişilerden özel tıbbi tahliller istenir. Bunun adına portör muayene deriz. Bu tahlillerin sonucu gelmeden ve tahlillerin sonucu ilgili doktor tarafından onaylanmadan kimse iş başı yapamaz. Gıda üretimini ziyaret edecek kişi de bunları beyan etmek zorundadır. Bunun bilimsel bir nedeni var. Bu patojenik bakterilerin önemli bir kısmı, başta Salmonella olmak üzere bazı memeli canlılarda taşıyıcı olarak bulunabilir. Canlının safra kanalında konaklar. Canlı patonejik olarak etkilenmez. Dışkılama yoluyla bu bakterileri etrafa yayar.

Gıda üretiminde bulunacak kişiler arasında taşıyıcı olup olmadığını belirlemeye yarar bu tahliller. Taşıyıcı varsa asla gıda alanında çalışamaz. Gıda işletmelerinde tuvalet alt yapısı üretim alanından oldukça uzak, en uygun yere konumlandırılır. İşletme yönetimi tuvaletlerde bütün hijyen şartlarını sağlamak zorundadır. Sabun, el dezenfektanı, kağıt havlunun yanı sıra çıkışlara dezenfektanlı paspas konulur. El yıkama talimatına uygun el yıkanması sağlanır. Paspaslardaki dezenfektan belirli sürelerde değiştirilir.

Gıda işletmelerinde belirli sürelerde ilaçlamalar yapılır. Pest kontrolü sağlanır. Sinek, fare, haşerenin olmadığı garanti altına alınır. Bunların hepsi gıdalarda savaştığımız bütün patojen bakterileri taşıma kabiliyetine sahip. Aynı şekilde kuşlar da. Bu nedenle gıda üretimi yapılan işletmelere kuşların girmemesi sağlanır. Üretimde ısıl işlemlerde gıdanın merkezinin minimum 72 derecede bilimsel olarak hesabı yapılan süre boyunca tutulması gerekir. Tüm bu önlemlerin bir formu olur. Kaydı tutulur. Yasal olarak denetimlerde beyan edilir. Denetleyen de hem fiziken hem de kağıt üzerinde kontrol eder. Bu gıda işletmelerinin ve gıda mühendislerinin en temel görevi.

Bu savaş görünmeyenlerle aramızda. Görünmedikleri için gıda alanında çalışan kişiler ve sermaye sahipleri tarafından ciddiye alınmaz. Üstüne bir de deli muamelesi yapılır. Fakat deli olan bilimi takip edenler değil. Asıl deliliğin sonuçlarını bir süredir Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin sınır bildirimlerinde de görmeye başladık. Salmonella ve diğer patojen bakteriler kaynaklı bildirimler ortaya çıkmaya ve artmaya başladı. En sonunda ölüm görüldü. Sadece kumpir yemek, keyif yapmak istemişlerdi.

Az önce anlattığım önlemlerden biri ya da birkaçı ihlal edilmişti sadece. Bu durumda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da büyük sorumluluğu var. Yıllardır Ulusal Gıda Güvenliği Planı’nı hazırlamıyor. Ulusal düzeyde gıda güvenliği kültürünü oluşturabilmek için çalışma yapmıyor. Bunları nasıl yapacağını da bilmiyor. Çoğu gıda işletmelerinde gıda mühendislerinin baskı altında çalıştığını görmüyor. Gıda işletmelerinde sadece gıda bilimi alanında eğitim almış teknik personel bulundurmak zorunda olduğu için gıda mühendisi bulunduğunu, haklarının verilmediğini tespit etmiyor.

Gıda Alanına Özel Bir Eğitim Sistemi Ortaya Konmalı

Gıda en stratejik alanlardan biri. Bir anda kitlesel bir silaha dahi dönüşebilir. Bu alanda çalışan ve çalışacak olan yurttaşların ciddi bir bilgi birikiminin olması gerekir. Gıda işletmesi kurmak isteyen sermaye sahibinin belirli sürelerde TMMOB Gıda Mühendisleri Odası’nın düzenleyeceği sınava girmesi, geçmesi ve yetki belgesi alması bir zorunluluk olmalı.

Aynı şekilde gıda alanında çalışan ve çalışacak olan yurttaşların da. Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda-tarım alanında bulunan her bir yurttaşı belirli sürelerde teknik gelişmeler ve bilimsel önlemler bakımından eğitebiliyor olması gerekiyor. Avrupa Birliği’ne uyum süreci dahilinde talep edilen Ulusal Gıda Güvenliği Planı’nı hazırlaması, bu planı hazırlayıp uygulayabilecek liyakatli kadroların oluşturulması gerekiyor.

Bu vizyondaki Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bunları yapamayacağı da çok açık. Gıda zehirlenmeleri ve buna bağlı ölümler yıllardır artarak devam ediyor. Kumpirdeki salmonellanın neden olduğu ölüm sadece basında yer buldu.