Emekli büyükelçi Namık Tan: Görünen o ki Erdoğan, Biden'ın 'Anı yakala' telkinine bigâne kalmamayı tercih etti

Eski Dışişleri Sözcüsü ve Washington Büyükelçisi Namık Tan, Türkiye, Finlandiya ve İsveç arasında imzalanan mutabakatla ilgili Yetkinreport.com'da değerlendirmelerde bulundu.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in Madrid'de düzenlenen tarihi zirvenin kahramanı olduğunu, İsveç ve Finlandiya’nın üyelik başvurularının karara bağlanacağı ve Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısına karşı oluşturulan dayanışmanın teyit edilmesinin hayati önem taşıdığı toplantının fiyaskoyla sonuçlanmasının Stoltenberg'in düzenlediği üçlü toplantıyla önlendiğini dile getiren Tan, sürecin perde arkasında yaşananlara da değindi:

"(...) NATO kanadından gelen son hamle, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kendisiyle yüz yüze görüşme isteğini bilen Başkan Biden’ın zirve toplantısının hemen öncesinde Erdoğan’ı telefonla araması oldu.

Buna dair Beyaz Saray açıklamasında, Biden’ın, 'Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin transatlantik güvenliği üzerinde yarattığı sonuçları ve terörizm gibi diğer tehditleri' ele almak üzere Erdoğan’la Madrid’de görüşebileceğini söylediği kaydedildi.

'ANI YAKALA'

Öte yandan, The New York Times’da, Amerikan heyetinde yer alan ve ismini açıklamak istemeyen bir yetkiliye atfen bildirildiğine göre, Başkan Biden, bahse konu telefon görüşmesinde Erdoğan’dan ‘anı yakalamasını’ da istedi. Görünen o ki, Cumhurbaşkanı Erdoğan da Biden’ın ‘anı yakala’ telkinine bigâne kalmamayı tercih etti.

Türk heyeti Madrid’e varır varmaz, Stoltenberg’in zeminini hazırladığı, Türkiye-İsveç-Finlandiya üçlü görüşmesi başladı. İki saatten fazla sürdüğü belirtilen müzakereler “Üçlü Muhtıra” olarak adlandırılan mutabakat belgesinin imzalanmasıyla sonuçlandı.

ABD: SONUÇ ALMAYACAKSAK GÖRÜŞMEYEBİLİRİZ

Müzakereler henüz başlamışken, ABD çevrelerinden basına bir haber sızdırıldı. Birçok kişinin gözden kaçırdığı bu haberde, üçlü zirveden sonuç çıkmadığı takdirde Biden’ın, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmeyebileceğine işaret ediliyordu. Başka deyişle, görüşme koşullu hale getirilirken, içeriği Rusya’nın Ukrayna’yı işgali zemininde transatlantik-Avrupa güvenliğiyle sınırlanıyordu. ABD bu taktik hamlesiyle, üçlü görüşmeden behemehal sonuç çıkmasını sağlamanın yanı sıra Erdoğan’ın Biden’la yüz yüze görüşmesinde İsveç ve Finlandiya konusunda ilave pazarlıklara girmesinin önünü kesmiş oldu.

Neticede, gelişmeler ABD’nin çizdiği senaryoya uygun cereyan etti. Stoltenberg üçlü görüşme sürecini başarıyla yönetti. ABD, İngiltere ve muhtemelen Almanya’nın dahliyle, İsveç ve Finlandiya’yı tatmin edecek güvenceler verilmesini sağladı. Türkiye, iç kamuoyu nezdinde vetosunu çekmesinin gerekçelerini izahta kullanabileceği ‘güvenceler’ elde etti.

ÜÇLÜ MUHTIRA'NIN EN ÖNEMLİ YANI

Tarafların kendileri bakımından ‘ben kazandım’ diyebileceği unsurlar içeren ve bilinçli şekilde yapıcı muğlaklıkla kaleme alınan; örneğin yüzeysel yaklaşımla eşanlamlı sayılabilen, ancak birbirlerinin ikamesi olmayan ‘shall’ (bağlayıcı) ve ‘will’ (ihtiyari) gibi fiillerden ikincisinin seçilmesi gibi İngilizce yazım inceliklerine dikkatlice bakıldığında çok önemli nüanslı yorumlara yer veren Üçlü Muhtıra, Madrid’deki tarihi zirvenin başarısızlıkla sonuçlanmasının engellenmesini sağladı.

Bu itibarla, Üçlü Muhtıra, hukuki ve teknik bakımdan imzacı taraflar açısından dahi mutlak bağlayıcılığı olduğu ileri sürülebilecek bir belge değildir. Dolayısıyla, İttifakın diğer tüm üyelerini de bağlamaz. Metinde yer verilen yazım inceliklerinin icbar edici bağlayıcılığı yetkin hukukçuların yorumlarına açıktır. Ancak, bizatihi bir metnin mevcudiyeti NATO müttefiki ülkeleri politikalarını belirlerken özenli ve dikkatli olmaya teşvik eder. Bu yönüyle, ahlaki ve ilkesel bakımlardan ağırlığa sahiptir. (...)"

Yazının tamamını okumak için tıklayın.