KONDA Araştırma sonuçları: Türkiye'de adalet sistemine güvenilmiyor

İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) talebiyle KONDA Araştırma ve Danışmanlık Şirketi tarafından 68 il ve 383 ilçede 3 bin 285 katılımcıyla yapılan “Türkiye’de Hapishaneler ve Mahpuslar Algı Araştırması”nın sonuçları açıklandı. Derneğin Genel Merkezi’nde yapılan toplantıda konuşan İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, araştırmanın 18-20 Haziran tarihlerinde KONDA Aracılı Paneli’ne dahil olmayı kabul eden 3 bin 285 kişiyle yapıldığını söyledi.

Türkdoğan’ın açıkladığı araştırmanın sonuçlarına ilişkin veriler şöyle:

“Toplumun yüzde 25’i genel olarak mahpuslara davranışın ‘kötü veya çok kötü’ olduğunu düşünürken, yüzde 17’si mahpuslara davranışın ‘iyi veya çok iyi’ olduğunu düşünüyor. Toplumun yüzde 23’lük kısmı ise mahpuslara genel davranışın ‘ne iyi ne de kötü’ olduğunu düşünüyor. Toplumun yüzde 36 gibi büyük bir bölümünün ise bu soruya cevap vermediğini görüyoruz. Sadece bu soruya cevap verenleri göz önünde bulundurduğumuzda cevap verenlerin yüzde 39’u genel olarak mahpuslara davranışın ‘kötü veya çok kötü’ olduğunu düşünüyor, yüzde 26’sı ise mahpuslara genel olarak ‘iyi veya çok iyi’ davranıldığı düşüncesine sahip. Mahpuslara genel davranışın ne iyi ne de kötü olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 35. Gözaltına alınanların yüzde 76’sı, tutuklananların yüzde 60’ı, denetimli serbestlik yaşayanların ise yüzde 54’ü genel olarak mahpuslara davranışın ‘kötü veya çok kötü’ olduğunu düşünürken bu durumlarda kalmayanların ise yüzde 38’i bu düşünceye sahip.

TUTUKLU YAKINLARININ YÜZDE 76'SI ADALETE GÜVENMİYOR

Yakını tutuklananların yüzde 76’sı adalet sistemine güvenmezken, yakının başına böyle bir olay gelmeyenlerin yüzde 68’i adalet sistemine güvenmiyor. Türkiye’deki adalet sistemine güvenmeyi farklı demografik etkenlere göre incelediğimizde, en çok fark yaratan durumların dindarlık ve hayat tarzı olduğunu görüyoruz. İnanç seviyesi ve muhafazakârlık arttıkça adalet sistemine duyulan güvenin de arttığını söylemek mümkün. Modernlerin sadece yüzde 14’ü adalet sistemine güven duyduğunu belirtirken, bu oran geleneksel muhafazakârlarda yüzde 30, dindar muhafazakârlarda ise yüzde 53. Dindarlık seviyesine göre incelediğimizde ise dinin tüm gereklerini yerine getirenlerin arasında adalet sistemine güvenenlerin oranı yüzde 55 iken, ateistler arasında bu oran sadece yüzde 4. Toplumun birbirine zıt kesimlerinin arasındaki fikir ayrılıklarının bu kadar keskin olması, siyasal ve toplumsal kutuplaşmanın arttığını gösteriyor.

'HAKSIZ YERE HAPİS CEZASI2

Toplumun genelinde adalet sistemine karşı oluşan güvensizliğin en önemli sebeplerinden biri de Türkiye’de insanların haksız yere hapishaneye konulduğu fikri. Toplumun yüzde 72’si insanların haksız yere hapishaneye girdiğini düşünüyor. Daha önce bir yakını tutuklanmış olanların yüzde 80’i Türkiye’de insanların haksız yere hapishaneye konulduğu düşünüyor. Yakını tutuklanmayanların arasında ise bu oran yüzde 70.

HAPİSHANEYE GİREN İNSAN SAYISININ ARTTIĞI DÜŞÜNÜLÜYOR

Görüştüğümüz kişilerin yüzde 79’u özellikle son yıllarda daha fazla insanın tutuklanarak hapishanelere konulduğunu, yüzde 21’i ise böyle bir durum olmadığını söylüyor. Daha önce bir yakını tutuklanmış olan kişilerin yüzde 88’i son yıllarda hapishanelere daha fazla insan konulduğunu düşünürken, daha önce bir yakını tutuklanmayanların arasında bu düşünceye sahip olanların oranı yüzde 77. Genel olarak daha önce bir yakını tutuklanmış olanların daha önce bir yakının başına böyle bir şey gelmeyen kişilere göre Türkiye’deki adalet sistemine ve hukuki süreçlere karşı biraz daha tepkili ve güvensiz olduklarını söyleyebiliriz.

ADALET VE CEZA SİSTEMİNE BAKIŞLARI

Daha önce tutuklanmış olanların hapishanede insanlara kötü muamele yapıldığını düşünme eğilimi daha önce tutuklanmamış olanlara göre daha fazla. Daha önce tutuklanmış olanların, hapishanede kalan insanlara kötü muamele yapıldığı fikrine 1’den 5’e kadar ortalama 3,5 katılma eğiliminde olduğunu görüyoruz, daha önce bu durumu yaşamayanların bu konuya yaklaşımı ise 1’den 5’e kadar ortalama ile 3,0.”

Araştırma sonuçlarını tüm ilgili kurumlara göndereceklerini ifade eden Türkdoğan, araştırmadaki tespitlerin giderilmesi noktasında çalışma yapılmasını talep edeceklerini söyledi.