Bütçeyi sigara ve içki de kurtarmadı

Ekonomik kriz devletin vergi gelirlerini de vurdu. İktidarın ekonomiyi canlandırmak ve daha çok oy toplamak için yaptığı vergi indirimleri nedeniyle Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)ve Katma Değer Vergisi'ndeki (KDV) yıllık net vergi kaybı 19.5 milyar liraya dayandı. Vergi kaybının, dolayısıyla bütçe açığının çok daha yukarılara çıkmasını içki ve sigaradan gelen sürpriz ilave vergi gelirleri önledi.

Resmi bütçe verilerine göre, bu yılın 11 aylık döneminde, alkol ve tütün ürünleri dışındaki tüm ÖTV kalemleri ile KDV gelirleri yıl başında yapılan gelir tahminlerinin altında kaldı. Maliye, ekonomideki gelişmeleri dikkate alıp bu yıl ÖTV'den 146.5 milyar lira, yurt içi KDV'den de 66 milyar lira bütçeye kaynak geleceği tahminini yapmıştı. Ancak yıl içerisinde ekonomi beklendiği gibi gitmediği gibi üzerine de döviz ve faiz krizi yaşanınca tahminler, hesaplar alt-üst oldu.

SATIŞLAR DURDU

SÖZCÜ'nün 11 aylık resmi bütçe verileri üzerinden yaptığı hesaplamalara göre, yıl sonunda 146.5 milyar lira olacağı düşünülen toplam ÖTV gelirleri, yapılan ÖTV indirimleri ve ekonominin yavaşlaması nedeniyle ancak 133 milyar lira civarına ulaşabilecek. Devletin yıllık ÖTV kaybı 13.4 milyar liraya dayanacak. ÖTV'de en büyük kayıp 12 milyar lirayla petrol ve doğalgazdan gelecek. Akaryakıta uygulanan eşel-mobil sistemiyle kriz nedeniyle akaryakıt ve doğalgaz tüketiminin yavaşlaması vergi kaybını artırdı. ÖTV'de ikinci en büyük kayıp 6.5 milyar lirayla motorlu taşıtlarda yaşanacak. Döviz kurundaki artış nedeniyle sıfır araç satışlarının adeta bıçak gibi kesilmesi ile satışları artırmak amacıyla yapılan ÖTV indirimi vergi kaybını körükledi.

ALKOL VE TÜTÜN OLMASAYDI

Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon gibi dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV'deki kaybın da yıl sonunda 1.2 milyar lirayı aşması bekleniyor. Bu vergi kaybında da yine piyasayı canlandırmak amacıyla beyaz eşyaya yapılan ÖTV indirimleri etkili oldu. ÖTV'de sadece alkol ve tütünden alınan vergilerde tahminlerin üzerinde artış oldu. Hesaplamalar yıl sonunda tütünden 4.8, içkiden de 1.8 milyar olmak üzere toplam 6.6 milyar lira tahminlerin üzerinde bütçeye para gireceğini gösteriyor. Akşamcı ve tiryakiden gelecek paralar olmasaydı ÖTV kaybı 13.3 milyar yerine 20 milyar liraya dayanacaktı.

KDV GELİRİ BAROMETRE GİBİ

Yurtiçi KDV gelirleri, adeta ekonominin barometresi gibi, ekonominin içinde bulunduğu durumu yansıtıyor. Piyasanın canlandığı dönemlerde KDV gelirleri artarken, ekonomi yavaşlayınca KDV gelirleri azalıyor. İktidar bu yıl KDV'den 66 milyar lira para toplamayı bekliyordu. Ancak 11 ayda kasaya sadece 55 milyar lira girdi. Bu da yılın sonunda KDV gelirinin ancak 60 milyar liraya ulaşabileceğini işaret ediyor. Dolayısıyla KDV'deki vergi kaybının 6 milyara ulaşması sürpriz olmayacak. KDV ve ÖTV'de yıllık kaybın 19.5 milyar liraya ulaşacağı hesaplanıyor. İçki ve sigaradan ilave vergi gelmemiş olsaydı kayıp26 milyar lirayı aşacaktı.