Kadın Mücadelesinin Işığı Mahsa Amini'nin Ardından Geçen 3 Yıl...
İran'da uzun yıllar sonra gerçekleşen en büyük protestolardan birine yol açan ve dünyada kadın mücadelesinin sembolü haline gelen Mahsa Amini'nin ölümünün ardından üç yıl geçti. 16 Eylül 2022'de başörtü kurallarına uymadığı gerekçesiyle ahlak polisinin nezaretindeyken hayatını kaybeden 22 yaşındaki Amini, varoluşuyla İranlı kadınların yaşam mücadelesine ışık tutmaya devam ediyor.
Uzun yıllardır kadınlara sistematik bir şekilde ağır kısıtlamalar ve hak ihlalleri uygulayan İran, üç yıl önce tarihinin en büyük halk ayaklanmalarından birine şahit oldu. 16 Eylül 2022'de 22 yaşındaki Mahsa Amini isimli genç kadının başkent Tahran’da zorunlu başörtü kurallarına uymadığı gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesi tüm ülkeyi ayağa kaldırdı.
Amini’nin gözaltındayken karakolda kalp krizi geçirerek komaya girdiğini iddia eden yetkililerin aksine, birçok görgü tanığı Amini'nin polis tarafından ağır şekilde şiddete maruz kaldığını ve bu şekilde öldüğünü bildirdi. Amini'nin beyin kanaması veya kafa travması nedeniyle öldüğü düşünülürken, genç kadın İran genelinde ve tüm dünyada bir sembol haline geldi.
KADINLAR SAÇLARINI KESTİ
"Jin jiyan azadî" (Kadın, yaşam, özgürlük) sloganıyla başlayan protesto gösterileri kısa sürede örgütlü protestolara dönüştü. Ünlü isimler de dahil birçok kadın protestolarda başörtülerini çıkararak ya da saçlarını keserek İran rejimine isyan etti. Yalnızca temel insan haklarını talep ettikleri için şiddet ve baskıya maruz kalan kadınlar, bu protestolar sırasında da şiddete maruz bırakıldı.
YÜZLERCE İNSAN ÖLDÜRÜLDÜ
İran İnsan Hakları Örgütü'ne göre, 2022 yılı sonuna kadar en az 476 kişi, polis müdahalesi nedeniyle hayatını kaybetti. Uluslararası Af Örgütü, protestolarda polisler tarafından gerçek mermi kullandığını, eylemcilerin darp edilerek öldürüldüğünü ve keyfi gözaltılar yaptığını aktardı.
'POLİS NEZARETİNDE ÖLDÜ'
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi de 8 Mart 2024 tarihinde yayımladığı raporda, Mahsa Amini’nin ölümünün doğrudan ahlak polisi nezaretindeyken maruz kaldığı fiziksel şiddet nedeniyle meydana geldiğini ve İran hükümetinin olayı gizlemeye çalıştığı, aile üzerinde baskı kurduğu ve bağımsız bir soruşturma yürütmediğini açıkladı.