Bu söz aslında tüm ideolojiler için geçerli. Katı ideolojiler, eğer değişmez sertlikte ise mutlaka sıkıntı yaşarlar. Değişen koşullara uyum sağlayamazlar. Maden işçisi ile yapay zekayı oluşturanların ihtiyacı bir olmaz. Süratle uyum sağlamak gerekir.
Daha önce de dediğim gibi son bir yıl içinde adının başında sosyalist yazan veya yazdığı varsayılan iki ülkeye gittim. Küba ve Vietnam.
Önce Küba.
İkili kur sistemi var. Turiste ayrı, yerliye ayrı. Ayrıca ikili dolar kuru var. Resmi kur, karaborsa kur. Aralarındaki fark bire bir. Yani biri 15 iken, diğeri 30.
Hangisinin nerede geçtiği de belli değil. Kimi lokantada 15, kiminde 30. Kimi dolar alıyor, kimi almıyor.
Vatandaşın geliri çok düşük olduğu için sistem kendi görevlilerine de güvenmiyor. Küba’nın en önemli ihraç kalemi purolar özel dükkanlarda satılıyor. Kutusu bin doların üzerinde. Yerli halk yanına bile yaklaşamaz. Ve bu dükkanlarda nakit para geçmiyor. Sadece kredi kartı. Sistem muhtemel memuru olan satış görevlilerinin eline bin doları aşkın bir parayı teslim edemiyor.
Bir keresinde kapısında kuyruk olan bir marketin önünde yaklaşık 1 saat bekleyerek içeri girdim. Sadece merakımdan. İnanın içeride sadece müşteriyi tek tek alan bıkmış memur tezgahtarlar ve toplasan 50 kalemi bulmayan ürünler vardı.
Piyasada 1 ve 5 dolarlıklar hakim. Küba parası taşımanıza gerek yok. Bozukluk dolarınız olsun yeter.
Kısacası dolar girdiği yeri bozuyor. Ne sosyalizm kalıyor, ne yüksek ahlak ideali.
Küba’nın diğer her tarafı gelişmemiş turizm cenneti tadında. Taksiciler yine kazıkçı, dükkanlarda, barlarda kafaya göre fiyat. İnsanlar yabancı gördüler mi nasıl kazıklarız diye çabalıyor.
Vietnam’da da aynı hastalık var. Dolar sisteme hakim olmuş. Görüntüde Dong kullanılıyor. Ancak kazın ayağı öyle değil. Dolar her şeyin hakimi. Fiyatlar ona göre belirleniyor, iniyor, çıkıyor.
Burada da taksiciler kazıkçı. Müşteri kapma oyunu bıktırıcı. Üzerinize atlayanlar artık tırnaklar boyutta.
Dolar bayrağını açan kapitalizm kimi zaman bir apartman katındaki Casino ile somutlaşıyor, kimi zaman lüks bir plaza olarak.
Tatil bölgeleri, güney Çin Denizi sahilleri mükemmel. Ancak aynı çifte standart buralarda da var. Doları olan daha mutlu.
Biliyorum, benimki derinlemesine bir sosyalizm analizi değil. Sadece gördüklerimi anlatıyorum. Amacım kimseyi üzmek de değil. Ama inanın artık bu ideoloji silinmiş durumda. Homo Sapiens’in doğası her şeyi ele geçirmiş.
Şimdi haberlerde gördüm. Kuzey Kore tatil kenti açmış. Gerçi sadece kendi halkı ve Ruslar içinmiş şimdilik. Gidip orayı da görmek lazım. Ama artık göreceklerimden şaşırmayacağıma da eminim.