Milyonlarca EYT'liyi ilgilendiriyor... Bu formüle dikkat! Son 1 hafta...
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) başta olmak üzere yakın zamanda askerlik ve doğum borçlanması yapması gerekenlerin artıştan etkilenmemek için yıl sonuna kadar zamanları bulunuyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, asgari ücret artışının SGK’ya yapılan hizmet borçlanmalarına etkisini yazdı.
2023 yılında uygulanacak yeni asgari ücret net 8.506,80 TL, brüt 10.008 TL olarak belirlendi. Asgari ücret birçok başka unsuru da etkiliyor. Bunlar arasında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) askerlik, doğum, yurt dışı şeklindeki hizmet borçlanma primleri de yer alıyor.
Hizmet borçlanmalarında ödenen primler, brüt asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında değişen kazanç tutarları üzerinden belirleniyor. Kazanç tutarını, borçlanma yapan kişi serbestçe belirleyebiliyor ancak belirlenen kazanç tutarı brüt asgari ücretten az olamıyor.
Askerlik ve doğum borçlanmasında 1 gün için ödenmesi gereken en düşük prim tutarı günlük asgari ücretin yüzde 32’si; yurt dışı borçlanmasında ise yüzde 45’i oranında bulunuyor.
2022’nin temmuz – aralık döneminde 1 günlük askerlik ve doğum borçlanma primi en düşük 69,02 TL, en yüksek 517,80 TL olarak uygulanıyor. Yeni yılda askerlik ve doğum borçlanmasında en düşük günlük prim 106,75 TL’ye, en yüksek günlük prim de 800,64 TL’ye yükselecek.
18 AYLIK ASKERLİK BORÇLANMASINDA MALİYET 20.374 TL ARTACAK
SGK’ya en yaygın hizmet borçlanması er ve erbaşlıkta geçen süreler ile yedek subay okulundaki süreler için yapılıyor. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, vatani hizmet görevini sigortalı bir işte çalışmaya başlamadan önce yerine getirmiş olanlar, askerlik borçlanması yaptıklarında sigorta başlangıç tarihlerini borçlanma yaptıkları süre kadar öne çekiyorlar. Sigorta başlangıç tarihini öne çekenler her zaman değil ama genellikle daha erken emeklilik hakkı elde edebiliyor. Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olanlar prim günü eksiği bulunmasa da askerlik borçlanması yaparak emeklilik yaşını öne çekebiliyorlar.
Askerliğini 18 ay yapmış olanlar, bu sürenin tamamı olan 540 günü 2022 yıl sonuna kadar en düşük primden borçlandıklarında 37 bin 271 TL ödüyor. Başvuruyu bu yıl yerine gelecek yıl yapanlar ise aynı askerlik süresi için 57 bin 645 TL ödeyecekler. 18 aylık askerlik süresinin tamamını borçlanan kişinin maliyeti en az 20 bin 374 TL artacak.
DOĞUM BORÇLANMASINDA MALİYET EN AZ 27.166 TL ARTACAK
Doğum borçlanması normalde sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılıyor. Doğum sonrası boşta geçen sürelerin 2 yıla kadar kısmı için borçlanma yapılabiliyor. Her bir çocukta 2 yıl olmak üzere üç çocuk için toplam 6 yıla kadar borçlanma hakkı bulunuyor.
Staj sigortası bulunan kadınlar ise staj sigortası ile uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak normal çalışmaya başladıkları tarih arasında doğan her bir çocuk için 2 yılın tamamını borçlanabiliyorlar. Staj sigortası ile normal çalışma tarihi arasındaki doğum borçlanması daha büyük avantaj sağlıyor. Bu şekilde borçlanma yapmış olanların sigorta başlangıç tarihleri borçlanma yaptıkları süre kadar öne çekiliyor. Böylece emeklilik yaşını öne çekme hakkı elde edebiliyorlar.
En düşük prim üzerinden bu yılın sonuna kadar doğum borçlanması yapanlar 1 çocuk için 720 günlük borçlanma yaptığında 49.694 TL ödeyecekler. Borçlanmayı gelecek yıl yapanlar ise aynı süre için 76 bin 860 TL ödemek zorunda kalacaklar. Bir çocuk için borçlanma maliyeti 27.166 TL artacak. Maliyet, iki çocuk için yapılan borçlanmada 54.332 TL, üç çocuk için yapılan borçlanmada ise 81.498 TL artacak.
YURT DIŞI BORÇLANMASINDA MALİYET 286 BİN TL ARTACAK
Türk vatandaşları, yurt dışında sigortalı olarak çalıştıkları süreleri borçlanabiliyorlar. Hiçbir işte çalışmayan ev kadınları da yurt dışı borçlanması yapabiliyorlar. Gurbetçiler bir günlük borçlanma için 2022 yıl sonuna kadar 96,06 TL ödeyecek. Yeni yılda ise bir günlük borçlanma maliyeti 150,12 TL’ye çıkacak.
Gurbetçi bir ev kadını BAĞ-KUR kapsamında 5400 gün borçlanma yaptığında bu yıl 524.124 TL öderken, gelecek yıla bıraktığında 810.648 TL ödemek zorunda kalacak. Maliyet en az 286 bin 524 TL artacak.
EYT’LİLER NE YAPMALI?
Emeklilikte yaşa takılanlardan (EYT) prim günü eksiği bulunanlar veya sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapanlar ya da staj sigortası sonrası doğum yapmış olanlar askerlik ve doğum borçlanması yapmak istiyorlar ise prim maliyetlerindeki artışı göz önünde bulundurarak hareket etmelidir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’e atfen bir süre önce gündeme gelen borçlanma ile EYT’li olunamayacağına ilişkin haberler, birçok EYT’linin kafasını karıştırdı. Mevcut kanuna göre, söz konusu kişilerin borçlanma yaparak EYT kapsamına girmesinin önünde bir engel bulunmuyor. Ancak, EYT yasa teklifinde bu hakkın alınabileceği endişesi ile EYT’liler, “Borçlanma yaparsak boşuna mı para ödemiş oluruz” diye tereddütte kaldılar.
EYT’lilerden bu şekilde tereddüt yaşayanlar, askerlik veya doğum borçlanması için bu yıl bitmeden dilekçe verirlerse borçlanma maliyetlerindeki artıştan etkilenmeyecekler. Ödeme yapmak için bir ay süre olacak. O süre içinde EYT yasa teklifinde nasıl bir düzenleme yapıldığını öğrenme şansı da ortaya çıkacak. EYT yasa teklifini gördükten sonra borçlanma yapmaktan vazgeçenler açısından bir yaptırım olmayacak. Teklife bakarak borçlanma kararını kesinleştirenler, dilekçeyi bu yıl bitmeden vermişler ise prim artışından etkilenmeyecekler.