Ehliyet Sahiplerine Büyük Şok: Zekası Düşük Olanın Sürücü Belgesi İptal Edilecek
Sürücü belgesi alacaklara yeni şart mı geliyor? Sosyal medyada gündem olan "IQ’su 79’un altındaki adaylara ehliyet verilmeyecek" iddiası dikkat çekti. Mevzuatta yer alan ifade yeniden tartışma yaratırken, uygulamanın kapsamı ve nasıl hayata geçirileceği merak konusu oldu. Peki gerçekten ehliyet alımında IQ testi zorunlu mu olacak? İşte detaylar...
Kaynak: Haber Merkezi

Sosyal medyada gündeme oturan “IQ’su 79’un altındaki bireyler artık ehliyet alamayacak” iddiaları, ehliyet almayı planlayan binlerce kişiyi endişelendirdi. Türkiye’de sürücü belgesiyle ilgili sağlık koşullarına dair yönetmelikte yer alan bazı maddelerin yeniden dolaşıma girmesi, söz konusu tartışmaları beraberinde getirdi. Peki gerçekten ehliyet alımında IQ testi zorunlu mu olacak? İşte detaylar...
Son günlerde sosyal medya kullanıcıları arasında yaygınlaşan bir iddiaya göre, sürücü belgesi almak isteyen adayların IQ düzeyinin en az 79 olması gerekecek. Bu değerin altında kalan bireylerin ise sürüş yapamayacağı, yani ehliyet alamayacağı öne sürüldü. Paylaşımlarda, bu düzenlemenin trafik güvenliğini artırmaya yönelik bir adım olduğu vurgulandı.

EHLİYETTE IQ TESTİ ZORUNLU MU?
"Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik" kapsamında ruh ve sinir hastalıklarına dair belirli kriterler bulunuyor. Bu yönetmeliğe göre, zeka geriliği tanısı konulan, IQ seviyesi 79 ve altında olan bireyler ehliyet alamaz ifadesi yer alıyor.
UZMAN DEĞERLENDİRMESİ ŞARTI
Yönetmelikte yer alan maddeye göre zeka geriliği, demans (bunama), dikkat bozukluğu, duygusal dengesizlik veya davranış bozukluğu gibi zihinsel sağlık sorunları olan bireyler, bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmek zorunda. Bu değerlendirmenin ardından ehliyet alıp alamayacaklarına karar veriliyor. Dolayısıyla IQ testi uygulaması doğrudan tüm adayları kapsamasa da, zihinsel sağlık sorunları şüphesi olan adaylar için bu durum devreye girebiliyor.

EHLİYET İÇİN ZİHİNSEL SINIR NEDİR?
Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre IQ seviyesi 79 ve altı olan bireyler "hafif zihinsel yetersizlik" kategorisinde yer alıyor. Bu kriter, Türkiye’deki mevcut yönetmeliklerle örtüşüyor. Ancak bu sınırın yaygın bir şekilde uygulanıp uygulanmadığı, sadece psikiyatrist görüşü doğrultusunda mı değerlendirileceği hala tartışmalı bir konu.
Bu sınır, Dünya Sağlık Örgütü’nün zihinsel gerilik sınıflandırmasında "hafif zihinsel yetersizlik" eşiği (IQ 50-79) ile örtüşüyor. Ancak, bazı kullanıcılar bu kriterin pratikte nasıl uygulanacağının belirsiz olduğunu belirtiliyor.

"Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları İle Muayenelere Dair Yönetmelik" mevzuatında yer alan Ruh ve sinir hastalıkları muayenesine ilişkin esaslarda sürücü belgesi verilemeyecek durumlarda IQ düzeyine ilişkin ifadeler şu şekilde:
(1) Ruh sağlığı hastalıklarından; ister doğumsal isterse hastalığa, travma veya beyin sinir ameliyatına bağlı oluşmuş ağır akıl hastalığı olanlar, zeka geriliği olanlar, demans (bunama) ve/veya yaşlılığa bağlı davranış bozukluğu olanlar, muhakeme, davranış ve uyumu belirgin ölçüde bozacak düzeyde kişilik bozukluğu, dürtü kontrol bozukluğu ve ağır davranış bozukluğu olanlar ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilir.
Buna göre
a) Sürücü belgesi verilemeyecek durumlar şunlardır;
1) Zeka geriliği (IQ düzeyi 79 ve altı),
2) Bunama,
3) Dikkat bilinci, duygu ve heyecanı düşünceyi bozan sürekli bir hastalığın ya da ilaç kullanımının olması,
4) Alkol bağımlılığı olanlar veya alkollü araç kullanmaktan vazgeçmeyenler,
5) Uyuşturucu veya uyarıcı maddelere bağımlı olanlar veya bağımlı olmasa da düzenli olarak kullananlar.