Altın, Konut Fiyatlarını ve Otomobili Vurdu! Piyasalarda Dengeler Alt Üst Oldu

TCMB bünyesinde görev yapan Müdür Mehmet Selman Çolak ve Uzman Mehmet Emre Şamcı tarafından hazırlanan "Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi" başlıklı çalışma, Merkez Bankası'nın resmi blog platformu Merkezin Güncesi'nde yayımlandı. Çalışmada, altının il bazında mevduat oranları dikkate alınarak, değer artışının dayanıklı tüketim mallarına olan etkisi analiz edildi.

ALTINDAKİ YÜKSELİŞ VARLIK ETKİSİ YARATTI

Analiz, Eylül 2023 ile Nisan 2025 arasındaki dönemde altın fiyatlarının küresel riskler ve merkez bankalarının yüksek miktarda altın alımları nedeniyle dolar cinsinden yaklaşık %77 oranında arttığını ortaya koydu. Bu fiyat artışı, Türkiye’de önemli ölçüde altın birikimi olan vatandaşlar için dikkate değer bir servet artışı anlamına geldi. Yazıda bu durum açıkça "altın cinsinden tasarrufu olan kesimler açısından önemli bir refah artışı" olarak değerlendirildi.

ALTIN MEVDUATINDA İL BAZINDA FARKLILAŞMA

Altın mevduatının toplam tasarruf içindeki payı, Eylül 2023’te başlayan yükselişle birlikte iller arasında belirgin farklar göstermeye başladı. Bu farklılık, başka belirgin bir ekonomik olayla açıklanamayınca, araştırmacılar bu durumu konut ve otomobil piyasalarındaki etkileri ölçmek için değerlendirme fırsatı olarak gördü.

KONUT FİYATLARI ALTIN YOĞUNLUĞUNA GÖRE DEĞİŞTİ

Altına olan yatırım oranı yüksek olan illerde, konut fiyatlarının 2023’ün son çeyreğinden itibaren diğer bölgelere göre daha hızlı arttığı saptandı. Bu durum, altın fiyatlarındaki artışın bir servet etkisi yarattığına işaret etti. "Farkların farkı" analiz yöntemiyle yapılan çalışmada, altın mevduatı oranı ile konut fiyatları arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki kuruldu.

ORTALAMA KONUT FİYATLARINDA YÜZDE 11 EK ARTIŞ

Altın fiyatlarındaki artıştan önce konut fiyatları ile altın mevduat oranı arasında anlamlı bir bağ bulunmazken, analiz sonucunda altın mevduat oranı ortalama seviyede olan bir ilde konut fiyatlarının yaklaşık %11 daha fazla arttığı belirlendi. Bu artış, servet etkisinin fiyatlar üzerinden piyasaya yansıdığını gösterdi.

KONUT SATIŞ ADETLERİ SABİT KALDI

Buna rağmen toplam konut satış adetlerinde altına bağlı anlamlı bir değişiklik gözlenmedi. Bu durum, konut arzının kısa vadede esnek olmaması nedeniyle artan talebin fiyatlara yansımasına rağmen satış hacmine etki etmediği şeklinde yorumlandı.

İPOTEKSİZ SATIŞLAR YÜKSELİŞE GEÇTİ

Analizde özellikle dikkat çeken bir diğer bulgu ise ipotekli olmayan konut satışlarının artması oldu. Altın mevduatı oranı yüksek illerde, bu tür satışların toplam içindeki payı arttı. Bu da vatandaşların elde ettikleri altın gelirlerini kredi kullanmadan doğrudan konut alımına yönlendirdiklerini gösterdi. Aynı zamanda, finansal koşullar sıkı olmasına rağmen talebin güçlü şekilde devam ettiği belirtildi.

OTOMOBİLDE ARZ ESNEKLİĞİ SATIŞA YANSIDI

Otomobil piyasasında ise farklı bir tablo ortaya çıktı. Altın mevduatı oranı yüksek olan illerde otomobil satışları, altın fiyatlarındaki yükselişi takiben belirgin şekilde arttı. Konutun aksine otomobil arzının daha esnek olması, bu talep artışının doğrudan satışlara yansımasını sağladı.