Gelen iletilere bakınca bayağı okunan ve dikkat çeken isim konusunu biraz da ilgi ve bilgi alanım olduğundan bu yazımda da sürdüreceğim. Ülkemizde yaygın olan kadın ve erkek isimleri vardır, bölgelere göre değişiklik gösteren ad ve soyadları vardır, siyasal, kültürel, toplumsal olaylardan kaynaklanarak konulan, konjonktürel ve geleneksel olan isimler vardır.
Türk toplumu eskiden daha çok geleneksel isimlere ilgi duyardı, ya da aile büyüklerinin adları konulurdu. Ahmet, Mehmet, Ali, Ayşe, Fatma, Zeynep gibi, bunlar eskimeyen ve tercih edilen isimlerdi. Bir süre sonra popüler isimler moda oldu. Sevilen sanatçı, sayılan politikacılar, beğenilen futolcuların adları yaygınlaştı. Emel, Hülya, Rıdvan, Metin, Ali, Feyyaz bir dönemin moda adlarıydı. Oğluna Fidel adını veren vardı. ABD Irak’a saldırınca ABD’ye öfkesinden ötürü doğan üçüz oğullarına Saddam Hüseyin’in bakanlarınran Taha, Yasin, Ramazan adını veren baba vardı.
Örneğin: Hint- Mısır coğrafyasında Mustafa Kemal adı çok yaygındır. Cemal Nasır’ın adının Cemal Paşa’dan, Enver Sedat’ın ve Arnavutluk Lideri Enver Hoca’nın adının Enver Paşa’dan geldiği bilinir. FB’nin en çok gol atan sporcusu Zeki Rıza Sporel’in soyadı mesleğini çağrıştırır. Eczacıbaşı ailesinin kökleri ilaç sanayine dayandığından böyle bir soyadı seçmişlerdir. Mesleki duyarlılıkta isim ve soyadı seçiminde etken olur. Örneğin Selda Bağcan’ın yeğenlerinin adı Sonat ve Seranat’tır.
Örneklemek gerekirse; Deniz Gezmiş idam edildikten sonra konulan isimler daha çok Deniz, Özgür ve Devrim’di. Uğur Mumcu öldürüldükten sonra pek çok erkek çocuğa Uğur adı verildi. Kıbrıs Barış Harekatı sırasında ve 70’li yıllarda doğan çocukların adı Barış ve Bülent oldu. 90’lı yıllarda Alperan, Alpaslan modası vardı. Son yıllarda erkeklerde Tayyip, Bilal, Berat, Talha yaygınlaşırken, kızlarda Sümeyye, Rabia, Emine adı daha sık konulur oldu.
Günümüzde kızlarda; İlayda, Dilara, Alya, Dalya, Arya, Aleyna, Mia, Mina, Asel daha sık görülür oldu.
Bu arada iddialı isimlerin verildiği çocuklar yaşlandıklarında sıkıntı çektiklerini söylemeye başladılar. Örneğin Yiğit, Güçlü, Kahraman, Harika, Şaheser vb gibi…
Harita verilerine göre Batı ve Orta Anadolu’da en yaygın soyadları arasında Şahin ve Yılmaz’nın çok fazla olduğu, ülkemizde 1 milyon 580 bin kişinin soyadının Yılmaz, Kaya ve Demir olduğu, Doğu Anadolu’da Aras ve Yıldız’ın soyadı olarak çok yaygın olduğu bilinmektedir.
Mustafa Kemal adı kaç kişide var?
Ülkemizde 161 bin 340 kişinin adının Mustafa Kemal olduğu, bu sonucun her 340 kişiden birine M. Kemal adının verildiği anlamına geldiği kayıtlarda mevcuttur.
Şimdi üniversite yıllarıma dönme zamanıdır.
Türk Halk Edebiyatı Hocamız Prof. Dr. Muhan Bali’nin özel bir isim merakı olduğunu ilk derslerde anlamıştık. Kız-erkek ayırmaksızın hepimizin adını ezberlemiş, anlamını sormuş, bilmeyenlere açıklamıştı. Verdiği ilginç örneklerle dünyayı ayağımıza getiren, bizim de ayağımızı yerden keserek dünyaya götüren Muhan hocamın derslerini iple çekerdim…
Bu arada benim dönem ödevimin konusu; “Kadın ve erkeğe konulan isimlerdeki benzerliklerdi”, hiç unutmam hocam “Müennes ve müzekker adlar!” dediğinde baka kalmıştım. Sonradan “dişil ve eril” konusunu araştırınca önüme bir dünya çıktı. O araştırıma sırasında neler mi buldum? Göz atmanız ve belki ilave etmeniz gerekecek. Acaba bu isimlerden birbiriyle evli olan ya da kardeş olan var mıdır diye de merak ettim doğrusu.
Şimdi listeye bakma zamanıdır…
Adil – Adile, Ali – Aliye, Arif – Arife, Bahri – Bahriye, Basri – Basriye, Baki- Bakiye, Bedri – Bedriye, Behiç – Behice, Cahit – Cahide, Cem – Cemile Celil – Celile, Cezmi – Cezmiye, Emin – Emine, Emir – Emire, Enis – Enise, Eşref- Müşerref, Fehmi – Fehmiye, Ferit – Feride, Fevzi – Fevziye, Fikri – Fikriye, Habib – Habibe Hadi – Hadiye, Hafız – Hafize, Halim – Halime, Halit – Halide, Hamdi – Hamdiye, Hasip – Hasibe, Hayri – Hayriye, Hilmi – Hilmiye, Hulki – Hulkiye, Hüsnü – Hüsniye, Kadri – Kadriye, Kamil – Kamile, Kemal – Kemale, Kerim – Kerime, Latif – Latife, Lütfü – Lütfiye, Malik – Malike, Melih – Meliha, Melik – Melike, Mesut – Mesude, Mevlüt – Mevlide, Müfit – Müfide, Müslüm – Müslüme, Mümin- Mümine, Naci – Naciye, Nadir – Nadire, Nail – Naile, Nazif – Nazife, Necip- Necibe, Nezih- Nezihe, Nesip – Nesibe, Nuri – Nuriye, Rahmi – Rahmiye, Remzi – Remziye, Reşit – Reşide, Rüştü – Rüştiye, Sabri – Sabriye, Safi – Safiye, Salih – Saliha, Samim – Samime, Selim – Selime, Semih – Semiha, Senih – Seniha, Sıddık – Sıddıka, Şakir – Şakire, Şekip – Şekibe, Şerif – Şerife, Şevki – Şevkiye, Şükrü – Şükriye, Tayyip – Tayyibe, Ulvi- Ulviye, Vasfi – Vasfiye, Zahit – Zahide, Zarif – Zarife, Zülfü- Zülfiye...
Not: Ciddi bir araştırma sonucu bulduğum isimler şimdilik bu kadar. İlave ederseniz mutlu olurum.