ABD’de silahlı saldırılara geçici çözüm

ABD senatosu 23 Haziran 2022 tarihinde düzenlediği oturumda, uzun yıllar boyunca ilk kez bireysel silahlanmayı kısıtlayan bir düzenleme kabul etti. Bu düzenlemeye göre, 18-21 yaş arasındaki kişilerin silah satın alması durumunda herhangi bir suça karışıp karışmadıklarını anlamak amacıyla geçmiş taraması yapılacak, evlilik içi ilişkilerin yanı sıra evlilik dışı ilişkilerde de partnerlerine şiddet uygulayanlara silah satışının zorlaşacak, mahkemelerce tehlikeli ilan edilen insanların elindeki silahlara geçici olarak el konulması için eyaletlere 750 milyon dolarlık teşvik verilecek. Bu bireysel silahlanma reform paketine sadece bu kısıtlamaların en ateşli savunucusu olan Demokratlar destek vermedi, sürpriz bir şekilde 15 Cumhuriyetçi senatör de lehte oy kullandı, yasa önerisinin iki partinin de desteğiyle kabul edilmesini sağladı.

PEKİ BU UZLAŞI NASIL SAĞLANDI?

Geçtiğimiz Mayıs ayı ABD için zor bir süreçti. ABD iki kanlı silah saldırısına şahit oldu. İlk olarak 18 Mayıs 2022’de New York'un Buffalo kentinde yine 18 yaşındaki bir genç, ırkçı bir manifesto yayınladıktan sonra çoğunlukla siyahilerin alışveriş yaptığı bir marketi basarak yarı otomatik bir tüfek ile 10 sivili katletti. 24 Mayıs 2022'de 18 yaşındaki Salvador Ramos, otomatik bir saldırı silahı olan AR-15 ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Teksas'ta bir ilkokulu bastı ve 19 çocuk ile 2 öğretmeni katletti. Saldırıdan sağ çıkan çocukların ifadelerine göre saldırgan, katliamı müzik eşliğinde, gülerek gerçekleştirdi.

Bu iki kanlı saldırı da sadece Demokratların değil, bireysel silahlanmayı temel anayasal özgürlük gören Cumhuriyetçilerin de tepkisini açık sözle dile getirmesine sebep oldu. ABC’nin Haziran 2022’de düzenlediği ankete göre ABD halkının %70’i bireysel silahlanmaya yönelik kısıtlamaların bireysel silahlanma hakkından daha önemli olduğunu düşünüyor. İki saldırının da halkta oluşturduğu tepki nedeniyle belki daha öncesinde kapsamlı bir reforma karşı olan Cumhuriyetçiler Demokratlarla iş birliği yapma konusunda ikna oldu.

BU UZLAŞI YETER Mİ?

Çoğu sol Demokrat ve bireysel silahlanma örgütü bu reformun yetersiz olduğu kanısında. Bunun sebebi Demokratların ilk önerisi olan 18-21 yaş arasında yarı otomatik silah satımının yasaklanması teklifinin Cumhuriyetçilerce reddedilmesi. Cumhuriyetçiler silah satışının kategorik olarak yasaklanmasına karşı çıkıyor ve daha çok silahlanma ile silahlı saldırıların önüne geçebileceklerini düşünüyor. Özellikle daha radikal Cumhuriyetçilere göre Texas’taki ilkokulda öğretmenler silaha sahip olsaydı 19 çocuk hayatını kaybetmezdi.

Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin kapsamlı bir reform konusunda aynı sayfada olmamasının bir sebebi de ABD’deki siyasi sistem. Siyasete yaptıkları bağışlar ve destekledikleri kampanyalarla etki eden silah lobi şirketleri, özellikle Cumhuriyetçi Parti’de ve kırsal bölgeden seçilen Demokratların üzerinde geniş bir etkiye sahip. Yaptıkları bağışlarla politikaları yönlendiren, senatörleri ve Temsilciler Meclisi üyelerini etkileyen ve bireysel silahlanma hakkını savunmasına göre puan vererek destek payını yükselten bu NRA gibi lobiler her türlü bireysel silahlanma kısıtlamasına sert bir şekilde karşı çıkıyor ve set çekiyor.

MAHKEMELER NE YAPACAK?

Demokratların yönetiminde olduğu liberal eyaletlerdeki bireysel silahlanma kısıtlamalarının kaderi artık muğlak. ABD Yüksek Mahkemesi, 23 Haziran 2022’de verdiği kararında New York eyaletinde kabul edilen ve silah sahiplerinin kamusal alanda silahlarını taşımasını özel bir lisansa tabii kılan yasanın anayasada düzenlenen bireysel silahlanma hakkına aykırı olduğuna karar verdi, böylece 2008’den beri verdiği en kapsamlı bireysel silahlanma kararına imza attı, bireysel silahlanma hakkının kapsamını değiştirdi. Bu karara imza atan yargıçların tamamı Cumhuriyetçilerin atadığı muhafazakar yargıçlar, karara şerh düşüp karşı çıkanların tamamı ise Demokratların atadığı liberal yargıçlar. Bu nedenle aslında bireysel silahlanma konusunun mahkemelere yansıyan tartışması bile partilere ayrılmış, oldukça kutuplaşmış bir düzlemde konuşuluyor.

ABD’de küçük reformlarla veya dar bir çerçeveyle her ne kadar bireysel silahlanma sorununa ve silahlı saldırılara bir çözüm bulmaya çalışsa da Demokratlar ve Cumhuriyetçiler ülkenin en temel sorununa kalıcı bir çözüm bulmak için bir araya gelme konusunda henüz hazır değil.