Mustafa Rahmi Balaban: 'Çocuklar ülkenin anayasasına, okul sıralarından itibaren hazırlanmalıdır…'

“İlim hayatın bir ışığıdır. Fakat ışıktan ışığa fark vardır. Çıra da ışıktır; elektrik de… Lakin bu, bu elektrik devrinde, elbette çıra ışığı ile oturulmaz.”

“Çocuklar ülkenin anayasasına, okul sıralarından itibaren hazırlanmalıdır”, demiş olan Mustafa Rahmi Balaban 1888-1953 yılları arasında yaşamış önemli eğitimcilerimizdendir. İsviçre’ye eğitim için gitmiş olan Mustafa Rahmi Balaban pedagojik eserleri özetleyerek ülkemize ciddi bir eğitim tarihi çalışması bırakmıştır. Balaban Muallimler Mecmuası’nda da yazılar yazmıştır. Onun eğitime diğer bir katkısı da 1923 tarihli “Misak-ı Maarif”i (eğitim andı) Gazi Paşa Hazretlerinin Maarif Umdesi ve Asri Terbiye ve Maarif adlı kitapta yorumlamış olmasıdır.

Mustafa Rahmi Balaban'ın pek çoğu çeviri olmak üzere eğitimle ilgili pek çok kitabı vardır. 1923 ve 1924’lü yıllarda dönemin ünlü eserlerini kısaltarak Türkçe'ye kazandırmaya çalışmıştır. Tüm bunları yaparak ülkemize pedagojiyi yerleştirmeye çalışmıştır(Binbaşıoğlu, 2014). Balaban Telif ve Tercüme Dairesi’ne de başkanlık yapmıştır. İzmir'de Fikirler adlı meslek dergisini çıkarılmasına destek vermiştir.

Balaban eski dönemlerdeki tebaa yetiştirme eğitimine de tepki göstermiştir. Yazdığı bir yazıda “Çocukları ülkenin anayasasına, okul sıralarından itibaren hazırlamak ve bu suretle onları gelecek toplumsal görevlerine göre yetiştirmek yönetimidir ki, şu sırada bizim için pek önemlidir. Bu suretle çocuklar hem kendi kendilerini yönetmeye alışıyorlar hem de ülkenin esas yönetimine ısınmış oluyorlar” diyordu(Binbaşıoğlu, 2005). Balaban'ın yukarıda sözünü ettiğimiz önemli çeviri kitaplarından birini Binbaşıoğlu şöyle aktarıyor:

1928 yılında yeni okulculuk ile ilgili olarak Mustafa Rahmi Balaban'ın “Dört Bucakta Mektepçilik” adlı 68 sayfalık bir çeviri kitapçığı yayımlandı. Bu kitapçıkta çevirmen çeşitli ülkelerde yeni eğitim ilkelerinin nasıl uygulandığını görmek amacıyla geziler yapan kişilerin raporlarını Türkçe'ye çevirmiş ve bunları, o zaman İzmir'de çıkan “Fikirler” adlı dergide yayımlanmış ve daha sonra da bir kitapçıkta toplamıştır. Beş yazıyı içeren kitabın en başında yeni eğitim akımlarında ortak esas açıklanıyor. Daha sonra Rusya, Avusturya, Amerika ve Almanya'daki yeni okullar tanıtılıyor. Balaban'ın diğer bazı önemli çevirileri de; Avrupa Milletleri Ruhiyatı, Çocuk Ruhiyatı, Ayrıca Çocuklar Cenneti, Terbiyevi Ruhiyatı Laboratuvarı şeklindedir. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…