Postmodern eğitim felsefeleriyle eğitimde fırsat eşitliğini nasıl yakalayabiliriz?
Her Bireyin Eğitim Hakkı Vardır, Eğitim Parasız Olmalıdır
Eğitimin en önemli işlevlerinden biri; toplumdaki eşitsizlikleri ortadan kaldırmak adına fırsat eşitliğini sağlamaktır. Fırsat eşitliğinden kastedilen; eğitimin bir yönüyle adeta sosyolojik bir asansör görevi görmesi, ekonomik ve sosyal eşitsizlikleri azaltması, her bireyin ortalama eğitim imkânına ulaşabilmesidir. Eğitimde fırsat eşitliği, ulusal ve uluslararası belgelerle de ifade edilmiştir. Örneğin; 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 26. Maddesi “ Her bireyin eğitim hakkı vardır. Eğitim parasız olmalıdır ” diyerek, eğitimde fırsat eşitliğini vurgulamaktadır. Bizim anayasamıza ve Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre ise; “Eğitimde genellik ve eşitlik ilkesine göre; her yurttaş, hiçbir ayrım gözetilmeksizin, öğrenim ve eğitim hakkına sahiptir. Fırsat ve olanak eşitliği ilkesine göre; toplum her bir bireye eğitim almada fırsat ve olanak eşitliği sağlar.”
Eğitimde Fırsat Eşitliği, Sosyal Devlet Olmanın Da Gereğidir
Diğer taraftan; eğitimde fırsat eşitliği, sosyal devlet olmanın da bir gereğidir. Eğitimde fırsat eşitliği Cumhuriyet’le birlikte önemsenmiştir. Bu yönüyle, ülkemizde sosyal, ekonomik ve toplumsal faktörler, eğitimdeki fırsat eşitliğinin önündeki engellerdir. İşte, bu eğitimdeki fırsat eşitliği yakalanabilirse ancak, yukarıda sözünü ettiğimiz üzere, eğitim adeta bir sosyolojik asansör görevi görerek, insanların sadece ilgi ve yeteneklerine göre bir yerlere gelmelerini sağlayabilir. Geçen yazımızda bahsettiğimiz zorunlu eğitim de eğitimde fırsat eşitliğini yakalayabilmenin bir koşuludur. Diğer bir faktör de; ailelerin ekonomik koşullarıdır. Bu da, eğitimdeki eşitsizliklerin bir nedeni olabilmektedir. Çünkü ailelerin ekonomik şartlarının kötü olması, çocuklarının eğitim olanaklarına erişimini engelleyebilmektedir.
Sosyal ve Ekonomik Gelişimin Düşük Olduğu Yerlerde Kız Çocukları Eğitime Daha Az Erişebilmektedir
Ve yine eğitimdeki fırsat eşitliğinin önündeki engellerden biri de cinsiyetçi bakış açılarıdır. Sosyal ve ekonomik gelişimin düşük olduğu yerlerde, kız çocukları da eğitime daha az erişebilmektedir. Bu ve buna benzer pek çok eğitime erişim engelinin ve eğitimde fırsat eşitliğini yakalayamamanın ana nedeninin sosyal, ekonomik ve toplumsal nedenler olduğunu söylenebiliriz.
Eğitimde Fırsat Eşitliği Demek, Toplumda da Eşitlik Demektir
Eğitimde fırsat eşitliği demenin, toplumda da eşitlik demek olduğunu düşündüğümüzde, son süreçte incelediğimiz modernist felsefeden postmodernist felsefeye geçiş konusu önemlidir. Postmodern felsefeler; çoğulluk, farklılık ve yerellik merkezli olarak, eğitimde fırsat eşitliğini yakalamaya çalışmaktadırlar. Kendi kültürünü benimsemiş ve farklı kültürlere saygılı bireyler yetiştirmeyi amaçlamak, demokratik bir toplum inşa etme fikri, beraberinde toplumda ve eğitimde fırsat eşitliğini getirmektedir. Türkiye Hepimizin Eğitim Hepimizin…
