Ey millet, uyan, cehline kurban gidiyorsun!

“Ömründe medrese mektep görmemiş, üç beş uydurma hadis ile sekiz on şeni (kötü, anlamsız) masaldan başka sermayesi bulunmayan ümmî (okuma yazma bilmez) vaizler cami kürsülerine geçeli beri,milletimiz dini umacı gibi hayal etmeye başladı.”

İstiklal Marşı'mızın yazarı Mehmet Akif Ersoy'un eğitim tarihimize de katkıları olmuştur. 1873-1936 yılları arasında yaşamış olan Mehmet Akif Ersoy'un 7 kitaptan oluşan Safahat adlı eserinin 4. ve 6. kitaplarında eğitimde kendine yer bulmaktadır.

Ey millet, uyan, cehline kurban gidiyorsun! - Resim : 1

O tanzimattan sonra açılan mektepleri; müstehlik(tüketici) adam yetiştirdikleri, ülkenin işine yarayacak, ihtiyaçları giderecek adam çıkaramadıkları için eleştirir. Bu eleştirileri 6. kitap olan Asım’da yapmaktadır. Devamında öğrenciler görmeden okumakta, hayatı anlamamaktadırlar, mekteplerden çıkanlar batının müspet bilimini değil, kötülüklerini alıp gelmektedirler, der. Ve o tüm bunların sorumlusu olarakta milli ve dini değerleri tanımayan, halkından kopmuş muallimleri görür(Akyüz,2001). Akif'in bu ve diğer eğitim görüşleri ahlak ağırlıklıdır. Bu yönüyle de Akif Sadi'nin Gülistan ve Bostan eserlerinden de etkilenmiştir.

Onun eğitim ile ilgili ön plana çıkan bir başka yönü de halkın camilerde yaptığı konuşmalarla eğitimesidir. Aslında bu yönüyle bir halk eğitimcisidir. Akif bu halk eğitimciliğini hem Balkan Savaşlarında hem de Kurtuluş Savaşı'nda yapmıştır. Halkta bir uyanış, bir milli bilinç oluşturmaya çalışmıştı. “Ey millet uyan, cehline kurban gidiyorsun” sözü de bu durumun en iyi özetidir.

Medreselere de önemli eleştiriler getirerek karşı çıkmış olan Akif vaizlerin dine doğal olarak halka zarar verip, yanlış eğittiğini belirtir. Ve der ki: “Ömründe medrese mektep görmemiş, üç beş uydurma hadis ile sekiz on şeni (kötü, anlamsız) masaldan başka sermayesi bulunmayan ümmî (okuma yazma bilmez) vâizler cami kürsülerine geçeli beri, milletimiz dini umacı gibi hayal etmeye başladı(Akyüz, 2001). Genel olarak halk eğitimi ile ilgilenmiş olan Akif, nesillerin iyimser yetiştirilmesi gerektiğini ve hem bireysel ve de toplumsal olarak iyileştirecek bir eğitimin önemini vurgular. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…