Afganistan

Asya ile Ortadoğu arasında stratejik bir konumda yer alan Afganistan, tarih boyunca sürekli olarak büyük devletlerin saldırılarına maruz kaldı. Amerika 11 Eylül saldırılarından sonra işgal ettiği Afganistan'dan 20 yıl sonra çekildi geride büyük bir enkaz bıraktı, ABD Afganlara güvenli bir yaşam sağlayamadığı gibi, siyasî istikrarsızlık, ekonomik kriz ve bir çok sorunla baş başa bıraktı.

Türkiye Amerika’nın çekilmesi ile birlikte Kabil Hamid Karzai Havalimanı'nın güvenliği ve işletmesine gönüllü talip oldu ama evdeki hesap Taliban’a uymadı.
Geçtiğimiz günlerde askerlerimizin tamamı yurda döndü, Gelinen yerde ise Türkiye büyük bir göç dalgası ile karşı karşıya, AKP hükümeti dış politikada hesapsız davranması yine görünen O ki bu ülkeye milyonlarca mülteci, sığınmacı olarak geri dönecek umarım böyle bir durum olmaz kimse bunu istemez.

Dış Politika ve Enerji uzmanı Aydın Sezer ile Afganistan üzerine olanı biteni konuştum kendisi özelikle Rusya, İran, Afganistan üzerine uzun zamandır çalışmaları var, bölgeyi tanıyan bir isim.

Aydın Sezer ; Türkiye tarafına bakacak olursanız Taliban Kabil havalimanın işletmesi için Türkiye’den teknik destek ve yardım istedi ancak Türk tarafı bu konuyu henüz değerlendiriyor, geçtiğimiz gün medya yansıyan bilgiye göre Taliban bunu bir ön şarta bağlamıştı, Türkiye tarafından tanınması ön koşulunda.

Ancak bir gün önce milli savunma bakanı Sn Hulis Akar’ın “Taliban’dan bir talep gelirse, Türkiye bunu inceleyecektir” şeklinde açıklaması oldu ortada açıkta olan bir soru var, Taliban böyle bir talepte bulundu mu bulunmadı mı, bu ortada kaldı Taliban sözcülerine bakınca da bir netlik yok. Uluslararası basına bakınca benim şahsi görüşüm bu Türkiye’nin ve Katar’ın ortak teklifi olduğu yönünde.

Özellikle batılılarında üzerinde durduğu havalimanının açık tutulması konusu, Türk tarafının Taliban’a bir teklif olduğu yönünde. Dün Anadolu ajansına ve Reuters haber ajansın düşen açıklamada, “Taliban’ın ihtiyaç olursa bir yardım talebinde bulunacağı yönünde tavrı var. Yine Taliban’ın yaptığı açıklamada, Kabil Havalimanın işletmesini yapabilecek durumda olduklarını söyleniyor. Taliban sözcüsü, ABD’ye Kabil Havalimanın açık olacağı isteyen herkesinde yurtdışına çıkabileceği dair söz verdi.

Benim üzerinde durduğum nokta Türkiye’nin sadece havalimanın işletmesi değil. Türkiye’nin güvenliği Afganistan’dan başlamıyor, haritaya bakınca arada İran gibi koskoca bir ülke var. Afganistan kaynaklı göçle ilgili olarak, İran sınırından giren sığınmacılar konusunda bugüne kadar İran’la bir temas sağlanmadı. bazı kişilerin Türkiye ile Afganistan ile sınır komşusu olduğunu düşündüklerini görüyorum.
Türkiye’nin Afganistan ısrarı belli ölçüde anlaşılabilir bu Cumhuriyet döneminden gelen bir miras, iki ülke halklarının arasındaki yakınlık Türkiye’nin son 20 yılda Afganistan’da sergilediği özelikle NATO misyonu içinde üstlendiği görev ve faaliyetlerin ve bunun dışında sivil halka yönelik TİKA ile ilgili yaklaşımları çerçevesinde gerçekten Türkiye ile Afganistan ile arasında çok önemli korunması gereken ilişkiler olduğu söylenebilir. Ancak bunu yaparken de henüz kendi ülkesinde meşrutiyeti nasıl sağlayacağı belli olmayan, yönetim yapısı hemen herkesi, her siyasi aktörü kapsayıp kapsamayacağı belli olmayan daha önemlisi verdiği sözleri taahhütleri yerine getirip getirmeyeceği belli olmayan, başta büyükelçiliğini kapatan ABD olmak üzere batı tarafından samimiyet testine tabi tutulan Taliban’a yönelik teşvik edici ve meşruiyet sağmaya yönelik yaklaşım tarihi Türk Afgan dostluğuna gölge düşürecek mahiyette, dolayısı ile başta kadın hakları, çocuklara yönelik faaliyetler çerçevesinde Türkiye’nin yapmaması gereken en önemli adım Taliban’la bu kadar erken iletişime girmemesi yönünde, bu kadar istekli olmaması, bekleyip görmesi yönünde olması gerekir bence.