Bir kusursuz senfoni : "Tar"

Bir film yazısına oyunculukla girmek son derece yavan olur öyle değil mi?
Bu kez olmaz!..

Cate Blanchett , bu filmde muazzam oynamakla kalmamış, piyano çalmayı “yeniden” öğrenmiş, Almanca konuşmayı ve orkestra şefliği yapmayı öğrenmiş ve evet gerçekten, gerçek bir orkestrayı yönetmiş.

Şimdi gelelim yönetmene..
Kubrick ustanın son başyapıtı Eyes Wide Shut’ın Nick Nightingale’i olarak hatırlayacağınız Todd Field , çok önemli riskler alarak son zamanlarda izlediğim en cesur filmlerden birine imza atmış .
Bütün büyük filmler gibi çok katmanlı ve çok meseleli olsa da, filmin ana meselesi ne müzik, ne eşcinsellik ne de aşk...
Elbette çok sağlam ve sert bir “cancel culture” eleştirisi ama,
Filmin temel meselesi içinde sınıfsallık da barındıran ama onunla sınırlı kalmayan tahakküm.

Yönetmenin (muhtemelen Carol’daki performansı nedeniyle de ) aklındaki tek isim olan Blanchett’in can verdiği “Maestro” Tar, simsiyah kıyafetleri, boks yapması, tünelde giden koskocaman siyah otomobil/fallusu ile....
Okulda akran tacizine uğrayan kızına okulu basarak ve zorba kız çocuğunu tehdit ederek gösterdiği "maço babalığı" ile ....
Kız peşinde koşarken düşüp de yaralandığında , bunu kendine yediremeyip, "Kavga ettim, siz bir de diğer adamı görün" demesiyle...
Konumunu genç çıtırları cinsel olarak sömürmek için kullanması, evliliğinde kurduğu tahakküm ile ..
Tam olarak "erkekten daha erkek" bir lezbiyen kadın olarak günümüzün kimlik siyaseti ve kimlik temsilleri üzerinden siyaset yapma batağına düşmüş bağğzı feministleri ve bağğzı LGBTİ+ aktivistlerinin politik sefaletini nefis biçimde ifşa ediyor.

Tahakkümün öznesinin biyolojik cinsiyetinin ya da cinsel yöneliminin hiçbir anlamı olmadığını da nefis bir Clara Zetkin göndermesi ile yapıyor.
"Bizler burjuva kadınlarla birlikte , sınıf ayrımı gözetmeksizin erkeğin egemen konumuna karşı mücadele yürütmüyoruz, tersine bizler, cinsiyet ayrımı gözetmeksizin tüm sömürülenler ve haklardan mahrum olanlarla birlikte ,cinsiyet ayrımı gözetmeksizin tüm sömürenlere ve egemenlere karşı mücadele yürütüyoruz" diyen, yaşamını emekçi kadınların kurtuluşuna adamış Zetkin.

Tar’ın hem ölen üst komşunun evinde, hem de Francesca'nın yaşadığı viranelikte düştüğü dehşeti analizine dahil etmeyen her izleyicin kendi sınıfsal bakış açısı çarpıklığıyla yüzleşmesi gerektiği kadar belirgin kılan bir Zetkin referansı bu.

Ve elbette Apocalypse Now göndermesiyle de kristalleşen bir Karanlığa Yolculuk ve çıldırmaya varan bir güç yozlaşması, ve özyıkım öyküsü izlediğimiz.

Filmin meselesini netleştirdikten sonra gelelim yönetmenin aldığı o risklere..

Filmin politik metninin duruşuna arka durabilmek adına müthiş yaratıcı bir şey yaparak, film ekibinin en “önemsiz “ parçası olan insanların adlarına açılış kredilerinde, yıldızların isimlerine ise kapanış kredilerinde yer vermiş. Yani seyirci her filmde sinema salonundan erken çıkarak görmezden geldiği o isimsiz kahramanların isimlerine 5 dakika tanıklık etmeden filme giremiyor!
Ve hemen arkasından gelen, konuşan kafalardan müteşekkil, çok geveze, çok retorik, tahammülfersa 30 dakika!
İtiraf edeyim ben de oltaya geldim ve filme yabancılaştım, ama sonra bunun tam da Tar karakteriyle aramıza mesafe koymak için yapılmış bilinçli bir tercih olduğunu fark ettiren leziz sinema dili yüzüme çarptı.
Karakterin tahakkümünü yansıtan bir şekilde her planda mutlaka Tar’ı görmemiz...
Ev, işyeri, istisnasız her mekanın Tar’ın krallığını yansıtacak kadar devasalığı,
Tar’a her zaman mesafeli bakmamızı sağlayan geniş açı planlar ve tahakkümü her daim kuran kompozisyonlar.

"Tar", öz ve biçim uyumunu bir sonraki aşamaya taşıyarak adeta politik bir manifesto olarak ortaya koyan, tahakküme karşı açılmış, yapısı ile mimarisi ile icrası ile kusursuz çalınan bir senfoni gibi.