1 Nisan: Kökeniyle ilgili neler biliniyor, medya kuruluşları hangi haberlerle insanlara 'şaka yaptı'?

1 Nisan yüz yılllardır birçok ülkede farklı isimler altında insanların birbirine şaka yaptığı ve inananlarla dalga geçilen bir gün olarak kulanıyor; ancak kökenine dair dair pek fazla bilgi bulunmuyor.

Bugün, Fransa'da 'Nisan Balığı', İngiltere'de 'Nisan Aptallar Günü' adıyla biliniyor. Kişiler birbirine şakalar yapıp kandırmaya çalışırken, 'tuzağa düşülen' her durumda "1 Nisan" diye bağırıyor.

Modern çağda 1 Nisan şakalarına medyanın ve bazı büyük markaların da dahil olduğu görülüyor.

KÖKENİ NEYE DAYANIYOR?

Bazı tarihçiler, 1 Nisan'ın kökenini 1582'ye kadar götürüyor. Fransa o yıl Rumi (Jülyen) takvimden Miladi (Gregoryan) takvime geçmişti. Rumi takvimde yılbaşı, gün ve gecenin eşit olduğu bahar ekinoksunda kutlanıyor, bu da 1 Nisan'a yakın tarihte gerçekleşiyordu.

Yeni takvimle yılbaşının 1 Ocak'a kaydığını unutanlar hala Mart'ın son haftasında 1 Nisan civarında kutlama yaptığı için bu kişilere "Nisan aptalları" denmeye ve şakalar yapılmaya başlandı. Bunların sırtlarına kağıttan balık yapıştırıldığı için 'Nisan balıkları' deyimi türedi ve kolay yakalanan balık anlamında, kolay kandırılan insanlar için kullanıldı.

Bazı tarihçiler ise 1 Nisan'ı, Latince 'neşeli' anlamına gelen Hilaria festivali ile ilişkilendiriyor. Bu, antik Roma'da Kibele tanrıçasına tapanların Mart ayı sonunda kutladıkları bir festivaldi. İnsanların kılık değiştirip başkalarını kandırmaya çalıştıkları festivalin, Mısır tanrıları İsis, Osiris ve Seth'ten esinlendiği sanılıyor.

1 Nisan'ın kuzey yarım kürede baharın ilk günü olarak da bilinen bahar ekinoksu ile bağlantılı olduğuna, bu dönemde Doğa Ana'nın değişken ve önceden kestirmesi zor hava şartlarıyla insanları kandırmasına atfen bu şakaların yapılmaya başlandığına inananlar da var.

İngiltere'de ise özellikle 18. yüzyılda tüm adaya yayıldığı, İskoçya'da iki gün kutlandığı biliniyor.

Modern çağda ise 1 Nisan şakalarına medya ve reklam ajansları da dahil oldu.

NOKTALI VİRGÜL NASIL BULUNDU?

1977'de İngiliz Guardian gazetesinin yayımladığı gezi rehberinde 'San Serriffe' adında, olmayan bir takımadadan söz ediliyor ve iki adanın noktalı virgül işareti oluşturduğu vurgulanıyordu. Bu yetmiyormuş gibi, daha inandırıcı olması için, adadaki okullarda denize dalıp inci çıkarma dersleri verildiği anlatılıyordu.

MARADONA SPARTAK MOSKOVA'YLA ANLAŞTI

1988'de Sovyetler Birliği'nde İzvestiya gazetesi, dönemin en iyi futbolcusu Diego Armando Maradona'nın kötü günler geçiren Spartak Moskova ile anlaştığını ve yılda 6 milyon dolar alacağını duyurdu. Associated Press haber ajansı, haberi takipçileriyle paylaştı. Ancak ayrıntı için İzvestiya'ya ulaştığında bunun 1 Nisan şakası olduğunu anladı.

ABD'DE NIXON YENİDEN BAŞKAN ADAYI OLDU

1992'de ABD'de NPR radyosu, eski başkan Richard Nixon'ın ağzından yeniden başkan adayı olacağını açıklamıştı. Oysa konuşan Nixon değil sadece onun taklidini yapan bir aktördü, ama bu şaka haber ülkede büyük şaşkınlıkla karşılanmıştı.

Pİ SAYISININ İNCİL'E UYGUN OLARAK 3'E YUVARLANMASI İÇİN YASA TEKLİFİ VERİLDİ

1998'de ABD'nin Alabama eyaletinde ise Matematikte 3,14.. olan Pi (π) sayısının İncil'e uygun olarak 3'e yuvarlanmasını öngören bir yasa teklifi verildiğine dair bir haber yayılmış, bölge halkı öfkelenip yetkililere mektup yazmaya koyulmuştu.

ÜLKER'İN 'ŞAKA REKLAMI' İKTİDARIN TADINI KAÇIRDI

Türkiye'de ise 2017'de yayınlanan bir reklam filmi, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içindeki FETÖ'cüler tarafından düzenlenen darbe girişiminden bir yıl sonra yayınlansa da 'darbe çağrışımı yaptığı' iddiasıyla tartışmalara konu oldu.

Kardeşler arasındaki şakaların konu alındığı filmde küçük kardeşlerin büyüklerinden şaka yoluyla ‘intikam’ alışı konu ediliyor, “Zordur kardeş hayatı, şimdi hesaplaşma zamanı” deniyordu.

Reklam filminin yayınlanmasının ardından Ülker bir anda hedef haline getirildi. ‘Küçük kardeş’ temasını FETÖ'ye yoran kimi sosyal medya kullanıcıları, Ülker’in yeni bir darbeyi ima ettiğini savundu. Öyle ki reklamın nasıl subliminal mesajlar içerdiğine yönelik onlarca video hazırlandı.

En sonunda firma Twitter üzerinden bir açıklama yapmak zorunda kaldı. Ülker, reklamın aile bireyleri ve özellikle kardeşler arasındaki tatlı rekabeti konu aldığını, masum bir şaka günü reklamı olduğunu açıklamak zorunda kaldı.

İnsanlar arasındaysa şeker ile tuzun yerini değiştirmek ve tuvaleti şeffaf bir naylonla kapatmak ise 1 Nisan'da yapılan en yaygın şakalar arasında sayılıyor.