Bilim dünyasında şaşkınlık yarattı: Farklı kıtalarda birbirini tanımayan ailelerin kanında bulundu!

Kandaki antikorlara bakılarak kanın özelliğini belirtmek için oluşturulmuş bir sınıflandırma sistemi olan kan grupları kişiden kişiye farklılık gösteriyor, uyumlu ya da uyumsuz olması halinde birçok farklı duruma sebep oluyor. Yalnızca basit bir test sayesinde tespit edilebilen kan gruplarının taşıdığı hayati önem, 1990'lı yıllarda Avustralya'nın Yeni Güney Galler eyaletindeki bir kan merkezinde ortaya çıkan keşifle daha da ilginç bir hal aldı. Kan bağışı için gönüllü olan Sarah adlı bir genç kadının, bilinen 8 grup dışında farklı bir 'kan grubuna' sahip olduğunun tespit edilmesi tıp ve bilim dünyasında şaşkınlık yarattı. Peki Avustralyalı Sarah'ın hikâyesinin ardındaki gizem ne?

Vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından antikor üretimine yol açan yabancı moleküller olarak anılan antijenler arasında 'Sarah'a ayrı bir parantez açmak gerekiyor. İlk defa 90'lı yıllarda ortaya çıksa da günümüzde de bir tartışma konusu olan ve merak uyandıran Sarah Antijeni, oldukça nadir görülüyor. Klinik Biyokimya Uzmanı Dr. Aslıhan Bayraktar hakkında günümüzde dahi çok az bilgi sahibi olunan ve hâlâ cevabı verilmemiş pek çok soru barındıran Sarah Antijeni'nin ortaya çıkışını şu sözlerle anlattı:

"Kırmızı hücre yüzeyinde bulunan bir antijen olan Sarah Antijeni, adını tanımlanmasına neden olan bir kan bağışçısından aldı. İlk defa 1990 yılında Avustralya’nın Yeni Güney Galler Eyaleti Kan Merkezi’ne bağışlanan kan örneğinin, kan grubunun belirlenmesi sırasında bu kan örneğine karşı beklenmedik bir reaksiyon tespit edildi. Sarah Antijeni, diğer kan grubu antijenleri ile ilişkili olmadığının tam olarak kanıtı olmadan nadir görülen bir kan grubu antijeni olarak tanımlanmaya başlandı."

'SARAH' BİR KAN GRUBU DEĞİL

2005'te Flegel ve arkadaşları tarafından yapılan bir araştırmada Sarah Antijeni'nin Scianna kan grubu sistemine dahil olup olmadığının araştırıldığını söyleyen Uzm. Dr. Aslıhan Bayraktar, yapılan araştırmalar sonucunda Sarah'ın bu kan grubu sistemi ile ilişkisinin olmadığını hatırlattı.

BİR HABER DE KANADA'DAN GELDİ

Sarah Antijeni ile ilk karşılaşmada aslında bir kan grubu olarak tanımlanmıştı. Ancak gerçek yaklaşık 15 yıl sonra yeni bir çalışmayla ortaya çıktı. Uzun yıllar boyunca keşfedilmiş ilk ve tek örneği Avustralya'da olan Sarah Antijeni'ne ilişkin bir keşif haberi de Kanada'dan geldi. Uzm. Dr. Aslıhan Bayraktar, Kanada'da yaşanan gelişmeyi ise şöyle özetledi:

"2011’de Kanada'da kan uyuşmazlığı nedeni ile ağır kansızlık gelişen yeni doğan bir bebek için yapılan kan grubu araştırmasında babanın Sarah ( ) olduğu, annesinin ise Sarah Antijeni taşımadığı ve kanında bu antijene karşı antikorların yüksek bulunduğu tespit edildi. Bu bebek annenin 37'nci gebelik haftasında dünyaya geldi ve kan değişimi yapıldı. Aynı yıl Avustralya'daki Yeni Güney Galler Eyaleti Kan Merkezi’nde Rhiannon S. McBean ve arkadaşları tarafından Sarah Antijeni'nin genetik temelleri yeniden araştırıldı. Bu çalışma için Avustralya'da daha önce Sarah Antijeni tespit edilen ailenin 3 kuşağındaki 9 kişiden kan örnekleri alındı. Kanadalı ailenin 7 bireyinden yanak mukozası ve iki bireyden de kordon kanı örnekleri alınarak genetik araştırmalar yapıldı. Bu araştırmalar sonucunda Sarah kan grubu nadir görülen bir kan grubu sistemi olan MNS kan grubu sistemine ait 47. Antijen olarak tanımlandı."

İKİ AİLENİN ORTAK BİR ATASI OLABİLİR

Sarah Antijeni tespit edilen iki ailenin birbirini tanımaması ve bir okyanus uzaklığında olmaları bilim insanlarının konu hakkında yeni sorular sormasına neden olmuştu. Uzm. Dr. Aslıhan Bayraktar, iki farklı kıtada yaşayan ailelerle ilgili yapılan çalışmalardaki ilginç bir detaya dikkat çekti. Uzm. Dr. Bayraktar, "Sarah Antijeni'nin Avustralya ve Kanada gibi iki farklı coğrafi bölgeden gelen iki ailede tespit edilmesi Sarah polimorfizminin (iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda bulunması) ortaya çıkışının çok eski tarihlere dayanabileceğini düşündürdü ve bu iki ailenin ortak bir atası olabileceği öne sürüldü" diye konuştu.

Uzm. Dr. Bayraktar ayrıca, gelecekte yapılacak ileri moleküler araştırmalarla bu antijenin klinik ve biyolojik önemi ortaya koyulacağını ve daha geniş popülasyonlarda yapılacak çalışmalar sayesinde Sarah Antijeni ile ilgili daha detaylı bilginin literatüre gireceğini de sözlerine ekledi.

TÜRKİYE'DE DAHA YAYGIN OLAN KAN GRUPLARI

Sıkça sorulan sorular arasında en az ve en çok görülen kan gruplanın hangisi olduğu da yer alıyor.

Milliyet'te yer alan habere göre, Uzm. Dr. Aslıhan Bayraktar, Türkiye’nin bu konuda dünyadan farklı olduğunu belirterek kan gruplarının görülme sıklığını şöyle özetledi:

"Tüm dünyada en yaygın görülen kan grubu 0 Rh ( ) iken, ülkemizde A Rh ( ) kan grubu daha yaygın. Toplumun yüzde 85'i Rh antijeni taşırken yüzde 15'i ise negatiftir. Ülkemizdeki kan grubu görülme sıklığı ise şöyle: A Rh ( ) yüzde 37, 0 Rh ( ) yüzde 30, B Rh ( ) yüzde 14, AB Rh ( ) yüzde 7, A Rh (-) yüzde 5, 0 Rh (-) yüzde 4, B Rh (-) yüzde 2, AB Rh (-) yüzde 1."

HANGİ KAN GRUPLARI BİRBİRİNDEN KAN ALABİLİR?

A Rh (+): 0 Rh (-), 0 Rh (+), A Rh (-), A Rh (+) kan gruplarından kan alabilir.
A Rh (-): 0 Rh (-), A Rh (-) kan gruplarından kan alabilir.
B Rh (+): 0 Rh (-), 0 Rh (+), B Rh (-), B Rh (+) kan gruplarından kan alabilir.
B Rh (-): 0 Rh (-), B Rh (-) kan gruplarından kan alabilir.
AB Rh (+): Tüm kan gruplarından kan alabilir.
AB Rh (-): Tüm Rh (-) kan gruplarından kan alabilir.
0 Rh (+): 0 Rh (-), O Rh (+) kan gruplarından kan alabilir.
0 Rh (-): 0 Rh (-) kan gruplarından kan alabilir.

HANGİ KAN GRUPLARI BİRBİRİNE KAN VEREBİLİR?

A Rh (+): A Rh (+), AB Rh (+) kan grubundakilere kan verebilir.
A Rh (-): A Rh (+), A Rh (-), AB Rh (+), AB Rh (-) kan grubundakilere kan verebilir.
B Rh (+): B Rh (+), AB Rh (+) kan grubundakilere kan verebilir.
B Rh (-): B Rh (+), B Rh (-), AB Rh (+), AB Rh (-) kan grubundakilere kan verebilir.
AB Rh (+): AB Rh (+) kan grubundakilere kan verebilir.
AB Rh (-): AB Rh (-), AB Rh (+) kan grubundakilere kan verebilir.
0 Rh (+): Tüm Rh (+) kan gruplarına kan verebilir.
0 Rh (-): Tüm kan gruplarına kan verebilir.