Plastik poşet uygulamasının geliri Hazine'ye

25 kuruştan satılacak naylon poşetlerin 15 kuruşunun Hazine’ye gidecek olması soru işaretlerine yol açtı.

Plastik poşet uygulamasının geliri Hazine'ye

Alışveriş için kullanılan plastik poşetler 1 Ocak’tan itibaren marketlerde 25 kuruşa satılacak.

Bu uygulamayla “çevrenin korunmasına yönelik” doğaya bırakılan naylon poşetlerin tüketiminin azaltılması hedefleniyor. Ancak, uygulamayla atık yönetim sisteminin iyileştirilmesi ve geri dönüşüm altyapılarının güçlendirilmesine ilişkin yenilikler yok. Yalnızca çevrenin korunması adı altında naylon poşetlerin ücretleri tüketicinin sırtına vurulacak. Elde edilecek gelir ise perakendeciye ve Hazine’nin genel bütçesine gidecek. Uygulamanın, firmaların geri dönüşüm için ödediği katkı paylarının 9 katı artmasına, plastik sanayiinin yüzde 50 iş kaybına, buradaki 25 bin çalışanın olumsuz etkilenmesine sebep olacağı belirtiliyor.

Hazine kazanacak

Amaç çevreyi korumaksa, bu paranın tümüyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na aktarılması gerektiğini söyleyen Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, “Poşetten elde edilecek gelir atık yönetim sisteminin iyileştirilmesine ve geri dönüşüm altyapılarına harcanmalı” dedi. Marketlerin bu işten para kazanacak olmasını yanlış bulduğunu da belirten Eroğlu, şöyle devam etti: “En büyük sıkıntımız atık yönetim sisteminin yeterli olmaması. Kaynak Çevre Bakanlığına aktarılsa ve sokaklarda atıkları toplayan çocukların sağlıksız çalışma koşullarında kullanılsa iyi olabilir.”

Avrupa’nın tersi

Cumhuriyet'ten Gamze Bal'ın haberine göre, plastik poşetlerin ücretli olması Avrupa’da da uygulanıyor. Ancak, Avrupa’da kaliteli ve dayanıklı (0-50 mikron) naylon poşetler ücretsiz verilirken, manav reyonlarında verilen ince poşetler ise ücretli. Türkiye’de ise tam tersi yaşanacak. Doğaya en çok bırakılanlar arasında yer alan bu poşetler ücretsiz kalmaya devam edecek. 25 kuruştan satılacak olanlar ise market kasalarında yer alan dayanıklı taşıma poşetleri olacak. Plastik sanayicileri dayanıklı poşetlerin Avrupa’daki gibi kapsam dışı bırakılması gerektiğini düşünüyor.

Pazarlarda serbest

Yeni yayımlanan Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a göre, naylon poşetleri ücretsiz verecek satış noktaları, metrekare başına 10 TL idare para cezası alacak. Ancak semt pazarlarında,

denetimin zorluğu ve barkod sisteminin olmayışı gerekçesiyle naylon poşetler ücretsiz verilmeye devam edecek.

Marketlerde file hazırlığı

Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF) Başkanı Mustafa Altunbilek, plastik poşete alternatif sunmak için uygun fiyattan file ve bez poşet satışı yapmanın hazırlığında olduklarını söyledi. Altunbilek, uygulamanın eksikleri olduğunu ancak plastik poşet tüketiminin azalmasını sağlaması bakımından iyi bir başlangıç olacabileceğini aktardı.

Tüketiciye yük olur

Tüketiciyi Koruma Derneği (TükoDer) Genel Başkan Yardımcısı Şükran Eroğlu, son bir yılda market ve pazarda satılan temel ihtiyaçların zamlandığını anlatarak, “Çevreyi koruma adına tüketicinin sırtından kazanç sağlanmamalı. Bu düzenleme değil, tüketiciye yük” dedi. Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı (ÇEVKO) Başkanı Okyar Yayalar ise “Belirsizlikler var. Hedeflenen şey bugünden yarına düzelmeyecek. Nasıl yapılacak bilmiyoruz” yorumunu yaptı.

PAGÇEV Genel Müdürü Yağmur Cengiz de, yeni düzenlemeyle, atıkların geri dönüşümü için firmaların ödediği katkı payındaki artışın 12.5 kata kadar çıkacağını söyledi. Plastikler için bu payın 9 kat artacağını dile getiren Cengiz, şu bilgileri verdi: “Alüminyum kutularda 12.5 kat, metal kutularda 6 kat, süt kutusu gibi kompozit kutularda 10 kat, kağıtta 8.6 kat artacak. Önceki uygulamada bu artırımlar olmadığı halde firmalar ödeme yapmakta güçlük çekiyordu. Şimdi sektör daha da zor bir duruma girecek.”

Kişi başına tüketim 440 adet

PAGEV’e göre, Türkiye’de alışveriş poşeti üretimi yıllık 200-250 bin ton olurken, TPF’ye göre, kişi başı yıllık plastik poşet kullanımı 440 adet. 100 şubeli bir marketin yıllık poşet tüketimi ise 50 ton.

Etiketler
Poşet Uygulama