Prof. Veysel Ulusoy anlattı: TÜİK'in susturmak istediği ENAG, enflasyonu nasıl hesaplıyor?

Özellikle enflasyonla ilgili yayınladığı her veriyle kamuoyunda tartışma yaratan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile sokakta hissedilene en yakın hesaplarıyla onun 'belalısı' haline gelen Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) arasındaki 'çekişme', AKP tarafından hazırlanan yasa taslağıyla boyutlandı.

İktidar partisi tarafından hazırlanan yasa taslağında, kullanılacak metodolojiyi TÜİK’e onaylatmadan resmi istatistiklere alternatif olacak şekilde istatistik üreterek bunları yayımlayanlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülüyor.

DAHA ÖNCE DE SUÇ DUYURUSUNDA BULUNMUŞLARDI

Devlet kurumu, bağımsız akademisyenlerden oluşan ENAG'la ilgili ilk suç duyurusunu Şubat 2021'de yapmıştı. TÜİK'in tarihinde bir ilk olarak kayıtlara geçen bu suç duyurusu, dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'ın mayıs ayında katıldığı bir televizyon kanalında gündeme getirmesiyle duyulmuştu.

Elvan o programda ENAG’ın rakamlarla oynadığını öne sürerek 'Amacı TÜİK’i itibarsızlaştırmak' ifadesini kullanmıştı.

Daha sonra bizzat ENAG'ın kurucusu, ekonomist Veysel Ulusoy hakkında 'kurumun kişilik haklarına haksız saldırı' iddiasıyla suç duyurusunda bulunulmuş; mahkemeye "ENAG yayınlarını durdurun" talebi sunulmuştu.

FARK NEDEN KAYNAKLANIYOR?

Peki, TÜİK ve ENAG'ın bulguları neden farklı?

Gerçek Gündem'in YouTube kanalında yayın hayatına başlayan 'Prof. Dr. Veysel Ulusoy ile Ekonomi Notları'nın ilk bölümünde uzman isim, bunun detaylarını şöyle paylaştı:

"Önce aynılığı konuşalım isterseniz. Sepet aynı, 409 tane madde. Bildiğimiz klasik ürünler var. Ağırlıkları aynı. Tek fark biz web sayfalarından bütün marketlerin günlük hatta saatlik verilerini alıyoruz. TÜİK'in yaptığı ise ayın belirli günlerinde, belirli zamanlarında piyasaya inip oradan fiili olarak fiyatları toplamak.

'7 MİLYON VERİYLE ENFLASYONU HESAPLIYORUZ'

Klasik olarak fiyatlara bakıp internetle karşılaştırdığınızda herhangi bir farklılık göremiyorsunuz. Dünya o sürece girdi. Dolayısıyla biz daha çok veri, daha sık veri ve belli bir bazı olmayan... Yani geçen aya göre, geçen yıla göre kavramı olmayan günlük bazda verileri alıyoruz. Daha sık, daha fızla. Aylık 7 milyon veriyle sanki enflasyonu hesaplıyoruz. Ama bütün istatistik ofisleri enflasyonu tahmin ediyorlar, hesaplamıyorlar. 1 milyona yakın fiyat verisini TÜİK alıyor.

'TÜİK'TE 500-550 BİN VERİ VAR'

Hatta TÜİK birkaç defa giderek aynı maddelerin verisini topladığı için mükerrer bir sayı o. Şöyle baktığınızda 500-550 bin veri var. Bunun içinde kira var, domates var, patlıcan var. Bunun içinde dayanıklı tüketim malları, akaryakıt, araba ve benzeri ürünler var. Örneğin arabaya zam gelmişse, yarın fiyatı değişmişse bu günlük enflasyona yansıyor. Ama bir aylık enflasyonda gecikmeli olarak yaparsanız bunların ortalamasını alıyorsunuz. Temelde bu farklılık var. Bu farklılık aslında Harvard'ın ENAG'ıyla ABD'nin TÜİK'i arasında da var. Onlarda metodolojiyi bizim gibi uyguluyorlar. İlginçtir onların verileri, ABD'nin enflasyonuyla birebir çıkıyor. "

'Prof. Dr. Veysel Ulusoy ile Ekonomi Notları' yayında: Asgari ücrete gerçekten yüzde 50 zam yapıldı mı, krizden çıkmak için ne yapmalı?