Her Güneş Kremi Koruyucu Değil! Etiketleri Okumadan Sürmeyin, İşte Seçim Yaparken Dikkat Etmeniz Gerekenler...

ABD merkezli Çevre Çalışma Grubu’nun (EWG) yayımladığı 2025 yılı Güneş Kremi Rehberi, güneş koruyucular hakkında düşündürücü gerçekleri ortaya koyuyor: 2.200’den fazla ürünün sadece dörtte biri hem güvenli hem de etkili. Bu, raflardaki her dört üründen üçünün cilt koruması açısından yetersiz veya şüpheli olduğu anlamına geliyor.

GÜNEŞ KREMİ SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Güneş Kremi Rehberi’nde etkili bir güneş kreminin şu iki temel özelliğe sahip olması gerektiğini vurgulanıyor:

• Hem UVA (ultraviyole A) hem de UVB (ultraviyole B) ışınlarına karşı dengeli koruma sağlamalı
• Zararlı kimyasal içerik barındırmamalı

Dermatologlar da bu görüşü destekliyor. Onlara göre güneş ışınları cilt kanserlerinin en önemli nedenlerinden biri. Özellikle melanom denilen cilt kanseri için UVA ciddi bir tehdit oluşturuyor.

GÜNEŞ KREMİ TÜRLERİ: KIMYASAL MI, MINERAL MI?

Güneş kremleri temelde ikiye ayrılır:

1. Kimyasal Güneş Kremleri: Cilde nüfuz ederek UV ışınlarını emer ve ısıya çevirir.
2. Mineral Güneş Kremleri: Cildin üzerinde kalarak fiziksel bir bariyer oluşturur; güneş ışınlarını yansıtır veya saptırır.

Kimyasal ürünlerde yaygın olan oksibenzon, avobenzon, homosalat gibi maddeler vücuda emilip kana karışabiliyor. Bu durum hem insan sağlığı hem de çevre için risk oluşturuyor. Örneğin oksibenzon, hormonal bozulmalara, düşük testosteron seviyelerine ve denizlerde mercan resiflerinin yok olmasına yol açabiliyor.

MİNERAL KREMLER DAHA GÜVENLİ Mİ?

Evet, genellikle. FDA tarafından güvenli kabul edilen çinko oksit ve titanyum dioksit gibi mineraller içeren ürünler hem cildi koruyor hem de çevre dostu.

Ancak bazı firmalar, SPF (güneş koruma faktörü) değerini yükseltmek için ürünlerine “güçlendirici” kimyasallar ekliyor. Bu maddeler SPF’yi artırsa da UVA korumasını sağlamayabiliyor ve güvenlik açısından yeterince test edilmemiş durumda.

SPREY GÜNEŞ KREMLERİ VE SOLUMA RİSKİ

Sprey formundaki ürünlerin kullanımı kolay olsa da, rüzgarla savrulduklarında yeterli koruma sağlayamıyorlar. Ayrıca akciğerlere kadar ulaşabilen küçük partiküller, özellikle çocuklar ve kalp-akciğer hastalığı olanlar için sağlık riski oluşturabiliyor.

YÜKSEK SPF = DAHA İYİ KORUMA MI?

Hayır. FDA, SPF 60’tan yüksek ürünlerin ek bir fayda sağlamadığını belirtiyor. Ancak pazarlamada “SPF 100” gibi ifadeler tüketicileri etkileyebiliyor ve yanıltıcı bir güven hissi yaratıyor. Gerçekte, SPF 30 ile SPF 50 arasındaki fark bile çok sınırlı.

SONUÇ: CİLDİNİZİ KORURKEN BİLİNÇLİ TERCİH YAPIN

Güneş kremi kullanmak cilt kanseri riskini azaltmak ve yaşlanmayı geciktirmek için önemlidir. Ancak doğru ürünü seçmek, yanlış güvenlik hissine kapılmamak kadar hayati.

HANGİ GÜNEŞ KREMLERİNİ TERCİH ETMELİ?

• Mineral bazlı (çinko oksit, titanyum dioksit içeren) ürünleri tercih edin.
• Oksibenzon, homosalat gibi riskli içeriklerden kaçının.
• Sadece kremle yetinmeyin: Gölge arayın, şapka ve uzun kıyafetler giyin.
• SPF 30–50 arası ürünler genellikle yeterlidir.
• Sprey ürünlerini soluma riski nedeniyle çok dikkatli kullanın.

ÜLKEMİZDE GÜNEŞ KREMLERİ NE KADAR GÜVENLİ?

• Ülkemizde satılan güneş kremleri Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından denetlenir.
• Güneş kremleri “kozmetik ürün” olarak sınıflandırıldığından, ilaçlar kadar sıkı bir güvenlik ve etkinlik testine tabi tutulmazlar.
• Ürünler piyasaya sunulmadan önce bildirime tabidir, ancak içerik güvenliği büyük oranda üreticiye ve ithalatçıya bırakılır.

TARTIŞMALI KİMYASAL İÇERİKLER ÜLKEMİZDE DE YAYGIN

• ABD’de tartışmalı olan oksibenzon, homosalat, oktinoksat gibi içerikler, ülkemizde satılan birçok güneş kreminde hâlâ bulunabiliyor.

• Özellikle ithal kozmetik markalarında bu kimyasallar daha sık karşımıza çıkıyor çünkü Ülkemizde bu maddelere özel bir yasaklama yok.
• Etiketleri dikkatle incelemek ve özellikle "oksibenzon içermez" veya "reef safe" gibi ibareleri aramak önemli.

SPF ETİKETLERİNDE KORUMA DEĞERİ YÜKSEK YAZSA DA KAPSAYICILIĞI BELİRSİZ

• Ülkemizdeki ürünlerde de SPF 50+, SPF 100 gibi yüksek rakamlar yaygın. Ancak bu değerler her zaman dengeli UVA ve UVB koruması anlamına gelmez.
• SPF genellikle UVB ışınlarına karşı korumayı ölçerken, UVA koruması için “PA” veya “UVA içinde çember” işareti aranmalıdır. Ülkemizde bu konuda etiket bilinci maalesef çok düşüktür.

TÜKETİCİ BİLİNCİ DÜŞÜK AMA GİDEREK ARTIYOR

• Güneş kremi kullanımı artık yaygın, ama ürün seçimi konusunda bilinç genellikle düşük.
• Sosyal medyada ve dermatolog önerilerinde bilinçli tüketim artıyor; ancak hâlâ en ucuz veya en yüksek SPF tercihi yaygın.
• Sprey güneş kremleri, kolay kullanım nedeniyle ülkemizde de popüler, ancak soluma riski veya yeterli uygulama sağlanamaması konularında halk bilgilendirilmiş değil.

Sonuç olarak:

Ülkemizde güneş kremi kullanımı artarken, içerik güvenliği ve etkinlik konusunda dikkatli olunması gerekiyor. Her pahalı ürün güvenli değil, her yüksek SPF gerçek koruma sağlamıyor. Cildinizi ve doğayı korumak için etiket okuma alışkanlığı ve bilinçli tercih şart.

Sağlıklı günler dilerim.

Sorularınız için:
Instagram: dr.bayramyildiz