Zamanında seçimde Erdoğan hukuken 3. kez aday olamaz

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden 1965 yılında mezun olan Prof. Dr. Metin Günday, Almanya'da Heidelberg Üniversitesi'nde doktorasını yaptı.

"İdari Yargı" ve "İdare hukuku" konularında Türkiye'nin önde gelen duayen hukukçularından olan Prof. Günday sorularımı yanıtladı:

- Soru: Recep Tayyip Erdoğan 2023 Haziran ayında zamanında yapılacak seçimde 3. kez aday olabilir mi?

Prof. Günday: "Açıkçası bunun hukuki bir sorun olduğunu düşünmüyorum. Anayasa, gayet açık şekilde, 'bir kişi üçüncü kez cumhurbaşkanı seçilemez, en fazla iki kere seçilebilir' diyor.

Ancak son döneminde yani ikinci dönemin sonunda TBMM seçimin yenilenmesine karar verirse üçüncü kez aday olabileceğini Anayasa söylüyor.

Recep Tayyip Erdoğan 2014 yılında halk oylaması ile seçildi.

Halk oylaması 2007 Referandumu ile kabul edilmişti.

'Cumhurbaşkanı 2 defadan fazla seçilemez' dendi.

2010'da yapılan Anayasa değişikliğinde de bu madde aynı şekilde kaldı.

2017 yılında Anayasa değişikliği yapıldı ve referandumdan aynen geçti.

Referandumdan geçen Anayasa değişikliğinde buna ilişkin bir madde veya düzenleme getirilmedi.

2017 yılında yapılan referandumdan sonra partili cumhurbaşkanlığı sistemi getirildi.

İki dönem cumhurbaşkanlığı yapmış kişi zamanında yapılacak bir seçimde tekrar aday olamaz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın üçüncü kez aday olabilmesinin tek yolu;

TBMM'nin erken seçim kararı alması durumundadır.

Anayasa hiçbir şekilde tartışmaya mahal vermeyecek şekilde net ve açık.

2017 yılı Anayasa değişiklikleri ile cumhurbaşkanlığına ilişkin olarak iki nokta değiştirilmiştir.

Bunlardan bir tanesi cumhurbaşkanının 'partili cumhurbaşkanı' olabileceğidir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2014 yılında seçildiğinde partisi ile ilişkisinin kesilmesi gerekirdi ancak kesmedi. Partisinin genel kurulunu yaptırdı. Kendisi için böyle bir kural hiç geçerli değil.

Neticede Anayasa da değişti ve 'partili olabilir' dendi ama 'tarafsızlık' ilkesi de kaldı.

Bu zihniyette anayasa hükmü geçerli olmaz.

İkinci değişiklik ise Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemine geçilmesiyle birlikte cumhurbaşkanının yetkileri yeniden düzenlendi.

Başka hiçbir şey değişmedi.

Başbakan gitti adı Cumhurbaşkanı oldu.

'Yürütme yetkisi tek başına Cumhurbaşkanı tarafından kullanılır' dendi.

Evvelden yürütme yetkisi bakanlar kurulu tarafından yerine getirilirdi. Onu kaldırdılar yürütme yetkisi cumhurbaşkanı tarafından kullanılır dendi.

Rejimin 'Tek Adam Rejimi' olması da bundan kaynaklıdır.

Durum böyle olduğu için onun yetkilerinin yeniden düzenlenmesi gerekirdi.

Örneğin cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi tanındı cumhurbaşkanına."

- Soru: YSK, zamanında seçimde Erdoğan'ın üçüncü kez adaylığını kabul eder mi?

Prof. Günday: "İktidarın erken seçim yaptırma ihtimali var elinde neden bunu değerlendirmiyor?

İktidar erken seçim isterse ve muhalefet buna karşı çıkarsa bu durum muhalefetin aleyhine bir durum olur.

Muhalefet erken seçimi ister çünkü iktidarı bu kadar zayıf bir konumda bulamaz.

Ekonomi batmış ve bitmiş, dış siyaset, tarım, hukuk bitmiş, yargı kalmamış durumda. Ben Cumhuriyet döneminde böyle bir durumun yaşandığına şahit olmadım. Askerî diktatörlük dönemlerinde dahi böyle bir duruma şahit olmadım.

Ekonomik durum zaten malum her gün her şeye yeni zam geliyor. Bahane olarak 'dış güçler bizi baltalıyor' deniyor.

Doları bir gecede 18 liraya çıkartıp sonra da 13 lira civarına sabitleyen kim?

Bugün dolar kuru normal seyri içerisinde 8-9 lira olsaydı benzin fiyatları bu kadar olmayacaktı.

İktidarın erken seçim imkânı var. Buyursunlar erken seçim yapsınlar Erdoğan da aday olacaksa buyursun olsun.

Hukuken hiçbir engel yok ancak işlerine gelmiyor. Erken seçim denildiği zaman 1,5-2 sene önce yapılsın diye bir kural yok.

Erken seçim kararı alınır denir ki;

'2023 yılı Mart ayının son haftasında yapılacaktır.'

Birtakım hukukçular yasayı oraya buraya çekiyor. Bu teknik bir hukuki sorun.

Bunu ceza hukukçusu Ersan Şen anlamaz. Anlarsa yanlış söyler.

Ben ceza hukuku ile ilgili fikir beyanında bulunmam. Bunlardan geliyor bu laflar."

- Soru: YSK zamanında seçimde Erdoğan'ın üçüncü kez aday olma başvurusunu kabul ederse İdare Hukuku açısından yargıya gidilir mi?

Prof. Günday: "YSK zamanında seçimde Erdoğan'ın başvurusunu hukuken kabul edemez. Bugün YSK üyelerinin nasıl seçildiğini hepimiz biliyoruz.

Eğer Anayasa hükmüne rağmen başvuruyu kabul ederse, hiçbir yere gidemezler. YSK kararı kesin. Doğru mu değil mi ayrı konu."