15 Temmuz 1923'te ne oldu, Amerikalıyı Türkiye'ye kim davet etti?
“Cahillik ortadan kaldırılarak, ulusal ve çağdaş eğitim yurdun en uzak köşelerine kadar götürülmelidir.”
“Maarif müesseselerimizin şahsi icraata bağlı, istikrarsız ve istinatsız kalması, bugünkü kurak ve elemli manzaranın en büyük âmilidir.”
“Maarifte yapılan bütün teşebbüsler, kendilerinden sonra mütemadiyen mecrası ve istikameti değiştirilen ufak bir su gibi kurumaya ve kaybolmaya başlamış, her yeni gelen, eskisini bırakarak başka bir vadide çalışmak istemiştir.”
Başlık biraz gizemli gibi oldu ama sanırım 1885-1940 yılları arası yaşamış olan İsmail Safa Özler bu gizemi hak ediyor. Kurtuluş Savaşı döneminde Maarif Vekilliği yapmış olan İsmail Safa Özler aynı zamanda 1922-1924 yılları arasında Milli Eğitim Bakanımız olmuştur.
Onun bakanlık yaptığı dönem, eğitim alanındaki devrimlerin filizlendiği ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile en ileri adımın atıldığı dönemdir(Saka, 2018). Safa “Misak-ı Maarif” olarak bilinen Milli Eğitim Bakanlığı Genelgesini de 1923 yılında yazmıştır. Bu belge, genel eğitim kurumlarında amaç nedir, eğitimde amacımız, öğretimin amaçları, bu yıl uygulanacak program, öğretmen okulu bölgeleri, ortaöğretim programı, öğretmenlere refah içinde yaşamaları, okullar ve dil dersleri, yazma ve çeviri işleri, olmak üzere dokuz bölümdür. Bu belge hayata hazırlık ilkesini esas almaktadır(Binbaşıoğlu, 2014). Onun bakanlığı döneminde ilkokul, rüştiye mezunları ve imamlardan öğretmen olarak yararlanılması için çalışmalar yapılmıştır.
İsmail Safa Özler’in Bakanlığı döneminde ayrıca 15 Temmuz 1923'te I. Heyet-i İlmiye toplanmıştır. İsmail Safa Özler’in eğitimimize katkılarını incelediğimizde yukarıda sözünü ettiğimiz “Misak-ı Maarif” yani “Eğitim Andı” büyük önem taşımaktadır. Bu belge dönemin tüm eğitim anlayışını yansıtmaktadır. Eğitimdeki birlik ve bütünlüğün, çağdaşlığın, demokrasinin, laikliğin, ciddi vurguların olduğu kapsamlı incelenmesi gereken bir belgedir.
Evet İsmail Safa Özler Cumhuriyet eğitiminin temellerini atan bakanlardan biri olarak, Amerikalı eğitim filozofu John Dewey’i Türkiye'ye davet eden kişidir de. Ama Safa'nın şu sözleri hala günümüze de ışık tutmaktadır: “Maarifimize muhtaç olduğu istikameti vermek için çalışan çok muhterem insanlar görülmüştür. Bunların hayırlı ve faydalı teşebüsât ve tesisleri eksik olmamıştır. Ancak kendilerinden sonra bu teşebbüsleri mütemadiyen mecrası ve istikameti değiştirilen ufak bir su gibi kurumaya ve kaybolmaya başlamış, her yeni gelen, eskisini bırakarak başka bir vadide çalışmak istemiştir. Maarif müesseselerimizin şahsi icraata bağlı, istikrarsız ve istinatsız kalması, bugünkü kurak ve elemli manzaranın en büyük amilidir.”
İsmail Safa Özler konuşmanın bu kısmında ve devamında eğitim tarihimizin, reformlarımızın kanayan bir yarasına işaret etmiştir. Ona göre göreve gelen her bakan ve ekip kafasına göre yeni değişikliklere gitmemeliydi, eski uygulamaları bırakarak. O, bakanların değişebileceğini ama ülkenin fikir adamlarının eğitimcilerinin aldığı kararlar sonucu oluşan eğitim politikalarının istikrarlı bir şekilde sürdürülmesi gerektiğini belirtmiştir. Bir nevi eğitimin kişilere ve hükümetlere göre değil, bir devlet politikası olarak uygulanmasının önemini ifade etmiştir. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…
