Yük işçinin sırtında! Asgari ücretli vergiler için çalışıyor

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, bir kez daha “vergiyi tabana yayacaklarını” ve “vergide yeni istisna, muafiyet ve indirim getirmeyeceklerini” açıkladı.

Vergi Konseyi Genel Kurulu’nda konuşan Albayrak’ın “Etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimleri kademeli olarak kaldıracak ve mecbur olmadıkça yeni istisna, muafiyet ve indirim getirmeyeceğiz” açıklaması konut, otomotiv, beyaz eşya ve mobilya sektörlerini yakından ilgilendiriyor.

Cumhuriyet'ten Emre Deveci'nin haberine göre; kriz nedeniyle ciddi daralmaya yaşanan bu sektörlerde önce 1 Kasım’dan 31 Aralık 2018’e kadar vergi indirimlerine gidilmiş ancak daha sonra süre 31 Mart 2019’a kadar uzatılmıştı. Konutta ise vergi indirimleri üç kez uzatıldı.

Süre bugün doluyor

Albayrak en son üç gün önce, ilave her bir istihdam için sigorta primlerinin kamu tarafından karşılanması dışında ilk üç aylık ücretin de karşılanacağını açıklamıştı.

AKP döneminde birçok kez “vergi affı olmayacak” denmesine rağmen neredeyse her yıl vergi affı getiriliyor. AKP döneminde çıkan toplam 9 vergi affı çıkarken, son 6 yılda 6 farklı verfi affı kararı alındı.

En son Mayıs 2018’de Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) olan prim borçları ile vergi borçlarının yapılandırılmasını öngören afta tanınan süre üçüncü kez uzatıldı. süre bugün dolacak. Uzatmaya rağmen 3 milyona yakın kişi yapılandırdığı borcu zamanında ödeyememiş ve 28 Şubat’a kadar yeni bir hak tanınmıştı.

119.2 milyar lira vergi borcu bulunan 9.8 milyon kişi, 64.3 milyar lira prim borcu bulunan 5.5 milyon kişi, 3.9 milyar lira öğrenim kredisi borcu olan 300 bin öğrenci ve çeşitli kalemlerde ceza borçları bulunan milyonlarca yurttaş da düzenlemeden yararlanabilecek.

Vergi zaten tabanda

Bakan Albayrak “Vergiyi tabana yayacağız” dedi ancak vergide yük dar gelirlilerin sırtında. 2018’de ücretliler 83.3 milyar TL gelir vergisi ödedi, şirketler 78.6 milyar TL kurumlar vergisi ödedi.

Başkent Üniversitesi’nden Dr. Ozan Bingöl’ün paylaştığı bilgilere göre kurumlar vergisinde tahsilat oranı 2018’de yüzde 77’ye kadar geriledi. OECD üyesi ülkelerde toplam vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payı yüzde 35 iken, Türkiye’de bu oran yüzde 63 düzeyinde.

Geçen yıl toplanan 621 milyar TL’lik verginin yüzde 51’i KDV ve ÖTV’den elde edilirken, sadece tütün ve alkolden elde edilen ÖTV geliri 55 milyar TL oldu.

Öte yandan, dolmuş, taksi, halk otobüsü ve futbolculardan çok düşük vergi alınarak bunların yükü de nüfusun geneline yıkılıyor. Örneğin yılda 100 bin TL kazanan bir taksi plakası sahibi, sadece 6 bin TL vergi ödüyor.
Asgari ücretli 537 TL’yi görmüyor

Vergi adaletsizliği asgari ücretlinin ödedediği dolaylı ve doğrudan vergilerde de net görülebiliyor. Brüt 2 bin 558 lira maaş alan bir asgari ücretlinin eline Asgari Geçim İndirimi (AGİ) dahil ayda net 2.021 lira geçiyor.

Yani daha maaşını görmeden 537 lira, kaynağında vergi ve SGK primi olarak kesiliyor. Asgari ücretli bir vatandaş temel harcamaları dolayısıyla ayda ortalama 360 lira da dolaylı vergi ödüyor. Doğrudan ve dolaylı olarak bir asgari ücretli bir ayda 897 lira vergi ödüyor.

Bu tutar, net maaşın yaklaşık yüzde 45’ine denk geliyor. Yani bir asgari ücretli yılın 365 gününün 128 günü vergiler için çalışıyor. Öte yandan, asgari ücretli vergisini öderken, devlet asgari ücretlinin ödediği KDV’yi aracı marketten tahsil edemiyor.

2004 yılında KDV’de tahsilatin tahakkuk eden vergiye oranı yüzde 80’lerdeyken, 2018 yılında bu oran yüzde 43.4’e geriledi. Sürekli af çıkması nedeniyle vergide sadakat bozuldu.